Choroba Hashimoto została po raz pierwszy opisana w 1912 roku przez japońskiego lekarza Hakaru Hashimoto. Dziś jest ona uważana za jedną z najpowszechniejszych, przewlekłych chorób autoimmunologicznych. Jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy, która dotyka ponad 90% pacjentów z tą dolegliwością. Przyczyny choroby Hashimoto są skomplikowane i obejmują czynniki genetyczne, środowiskowe, współistniejące choroby autoimmunologiczne oraz aspekty żywieniowe. Leczenie bazuje na jest farmakoterapi,i polegającej na podawaniu syntetycznych hormonów. Istotnym elementem jest również odpowiednio dobrana dietoterapia oraz właściwa suplementacja, o czym szerzej opowiemy w poniższym artykule. Zapraszamy i życzymy przyjemnej lektury!
Choroba Hashimoto - podstawowe informacje
Rozwój przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy, znanego jako choroba Hashimoto jest wynikiem nieprawidłowego działania układu immunologicznego. Zaburzenia prowadzą do niszczenia własnego organu - w tym przypadku mowa o gruczole tarczowym. Hashimoto dotyka około 2 proc. populacji i zdecydowanie częściej chorują na nią kobiety.
Symptomy choroby Hashimoto spowodowane niedoborem hormonów tarczycy mają wpływ na cały organizm człowieka. Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy często rozwija się na przestrzeni kilku lat, a w początkowej fazie niekiedy przebiega bezobjawowo lub z niewielkimi dolegliwościami. Objawy są bardzo zróżnicowane pod względem rodzaju i nasilenia, zależą również od wielu innych czynników, takich jak etap choroby czy wiek pacjenta.
Dlatego też trudno jest określić jednoznaczny zestaw objawów. Można jednak wyróżnić najczęściej występujące dolegliwości, takie jak zaburzenia metaboliczne, zmęczenie, zaparcia, problemy skórne, wypadanie włosów, łamliwość paznokci, nietolerancja na zimno, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, wahania nastroju oraz problemy dotyczące układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego, kostno-stawowego i oddechowego. U dzieci rozwój choroby może prowadzić do znacznego spowolnienia wzrostu oraz problemów z przyswajaniem wiedzy i koncentracją. Warto podkreślić, że z powodu mało charakterystycznych objawów, osoby chore często konsultują się z różnymi specjalistami, co w przypadku błędnej diagnozy może opóźnić rozpoczęcie leczenia.
Znaczenie diety przy Hashimoto
Chociaż Hashimoto nie da się wyleczyć za pomocą cudownego lekarstwa, spożywanie zbilansowanych, pełnowartościowych posiłków o działaniu przeciwzapalnym może pomóc w osiągnięciu remisji choroby.
W diecie przy Hahimoto odpowiednio zbilansowany posiłek powinien zawierać: białko, tłuszcze, węglowodany, w tym błonnik pokarmowy. Dobrym rozwiązaniem jest również łączenie węglowodanów z białkiem lub tłuszczem.
Do wartościowych źródeł białka zaliczamy:
- mięso i ryby (w umiarkowanych ilościach),
- nabiał (bez dodatku cukru),
- jaja (także w umiarkowanych ilościach),
- soja i jej przetwory (tofu, tempeh, napoje i jogurty sojowe),
- nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soczewica, ciecierzyca, bób),
- makarony ze strączków (np. z groszku, soczewicy, ciecierzycy),
- komosa ryżowa (quinoa).
Polecane źródła tłuszczu to oleje tłoczone na zimno, takie jak olej z wiesiołka, czarnuszki, lnu, konopi oraz oliwa z oliwek. Warto również sięgać po orzechy, migdały, nasiona i pestki, pod warunkiem że nie zawierają dodatków soli czy karmelu. Dobrym wyborem są także margaryny miękkie oraz tłuste ryby morskie bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak łosoś, makrela, pstrąg łososiowy i śledź.
Odpowiednio skomponowany posiłek dla osób zmagających się problemami tarczycy powinien składać się w połowie z warzyw i owoców, z przewagą tych pierwszych, które mogą być spożywane na surowo, gotowane al dente lub pieczone. Około 25-30% powinny stanowić węglowodany złożone, takie jak pełnowartościowe produkty zbożowe i nasiona roślin strączkowych. 15-20% diety powinno być zarezerwowane dla pełnowartościowego białka, w tym mięsa, ryb, jajek, niesłodzonego nabiału oraz nasion roślin strączkowych. Ostatnie 5% to zdrowe tłuszcze pochodzące z olejów roślinnych, awokado, orzechów, migdałów, pestek i nasion.
Do produktów, które są szczególnie niezalecane, należą te zawierające duże ilości cukrów prostych, takie jak wyroby cukiernicze, słodycze oraz soki owocowe bogate we fruktozę. Pacjenci powinni również unikać herbaty, ponieważ zawiera ona fluor oraz pestycydy, które mogą nasilać stan zapalny w organizmie. Ponadto warto zrezygnować z alkoholu, ze względu na częste problemy z metylacją, co prowadzi do trudności w usuwaniu toksyn z organizmu. Alkohol, podobnie jak herbata, może potęgować stan zapalny.
Jaka dieta przy chorobie Hashimoto będzie najlepszym wyborem?
W chorobie Hashimoto, ze względu na przewlekły stan zapalny w organizmie, zalecana jest dieta o silnym działaniu przeciwzapalnym. Jednym z takich modeli żywieniowych jest dieta śródziemnomorska, która opiera się głównie na roślinach, obejmując dużą ilość warzyw, nasion roślin strączkowych, pełnoziarnistych produktów zbożowych, orzechów i świeżych owoców. Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia jest tu głównym źródłem tłuszczu. Dieta ta charakteryzuje się niskim do umiarkowanego spożyciem nabiału, ryb, drobiu i jajek oraz ograniczoną konsumpcją czerwonego mięsa. Dzięki niskiej zawartości tłuszczów nasyconych oraz bogactwu witamin, nienasyconych kwasów tłuszczowych i bioaktywnych związków roślinnych, dieta śródziemnomorska wykazuje właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Suplementacja przy Hashimoto - wiedza w pigułce
Co suplementować przy Hashimoto? Oprócz podstawowych makroskładników suplementacja przy Hashimoto powinna szczególnie uwzględniać witaminę D, która ma istotny wpływ na układ odpornościowy. Badania wykazały, że osoby z chorobą Hashimoto częściej doświadczają jej niedoborów niż osoby zdrowe, a suplementacja tego składnika może skutecznie obniżać poziom przeciwciał anty-TPO, charakterystycznych dla tej choroby. Pamiętając o tym, że źródła pokarmowe nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania na tę witaminę, zaleca się suplementację - pod kontrolą specjalisty. Przed rozpoczęciem suplementacji witaminy D warto zmierzyć poziom 25(OH)D we krwi, aby odpowiednio dostosować dawkę.
Witaminy A, C i E działają jako antyoksydanty, wykazując działanie przeciwzapalne, co może spowolnić proces zapalny w tarczycy. Ponadto wspierają produkcję hormonów tarczycy i mogą zwiększać przyswajanie selenu w przewodzie pokarmowym. Witamina C dodatkowo wspomaga wchłanianie lewotyroksyny i syntezę tyrozyny, podczas gdy witamina E poprawia szczelność naczyń krwionośnych, co może zredukować obrzęki związane z chorobami tarczycy. Niedobory tych witamin w warunkach zwiększonego stresu oksydacyjnego mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby Hashimoto.
Selen, cynk i znacznie więcej
Selen, podobnie jak witaminy C i E, jest antyoksydantem. Jest także składnikiem enzymu dejodynazy, który jest niezbędny do prawidłowej aktywacji i metabolizmu hormonów tarczycy. Selen znajduje się głównie w orzechach brazylijskich, rybach, owocach morza, mięsie i nabiale. W związku z tym, że gleby w Polsce są ubogie w selen, istnieje wysokie ryzyko jego niedoboru w diecie. Badania wykazały, że suplementacja selenu w połączeniu z mio-inozytolem obniża poziom TSH oraz przeciwciał charakterystycznych dla choroby Hashimoto. Mio-inozytol wspiera również insulinowrażliwość komórek oraz poprawia profil lipidowy.
Cynk odgrywa wielokierunkową rolę nie tylko w funkcjonowaniu tarczycy, ale również całego organizmu. Bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, a jego niedobory są częste u osób z chorobami tarczycy. Wyciągi z różeńca górskiego mogą poprawić funkcje poznawcze oraz zwiększyć poziom energii, co jest korzystne dla osób z niedoczynnością tarczycy. Różeniec górski podkręca metabolizm energetyczny i redukuje zmęczenie. Suplementacja przy Hashimoto powinna także uwzględnić bakopę, która wspiera przyswajanie nowych informacji. Jod jest niezbędnym składnikiem do produkcji hormonów tarczycy, ale zarówno jego nadmiar, jak i niedobór mogą być szkodliwe dla gruczołu tarczowego. Jod można znaleźć w jodowanej soli kuchennej, rybach morskich oraz serach żółtych. Niedobory magnezu są powszechne nie tylko wśród osób z chorobami tarczycy, ale także w całej populacji. Suplementacja magnezu może pomóc zahamować niszczenie tarczycy. Warto również stosować przeciwutleniacze, takie jak N-acetylocysteina, aby wspierać zdrowie tarczycy. Z kolei kwasy omega-3 pomagają zmniejszyć objawy związane z przewlekłym stanem zapalnym, który towarzyszy chorobie Hashimoto.
Podsumowując, choroba Hashimoto to przewlekłe schorzenie autoimmunologiczne, które wymaga kompleksowego podejścia w leczeniu, obejmującego farmakoterapię, odpowiednią dietę oraz suplementację. Ta jednak powinna być prowadzona pod okiem specjalisty, aby dostosować dawki do indywidualnych potrzeb pacjenta. Odpowiednio zbilansowana dieta wsparta nutraceutykami może poprawić jakość życia osób z chorobą Hashimoto.
Bibliografia:
- 1. Olech A., DIETOTERAPIA W CHOROBIE HASHIMOTO.
- 2. Zagrodzki P., Kryczyk J., Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto, Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1129-1137 e-ISSN 1732-2693.
- 3. Jamka M., Ruchała M., Walkowiak J., Witamina D a choroba Hashimoto [Vitamin D and Hashimoto's disease], Pol Merkur Lekarski. 2019 Sep 25;47(279):111-113. Polish. PMID: 31557141.
- 4. Ferrari SM, Fallahi P, Di Bari F, Vita R, Benvenga S, Antonelli A. Myo-inositol and selenium reduce the risk of developing overt hypothyroidism in patients with autoimmune thyroiditis. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017 Jun;21(2 Suppl):36-42. PMID: 28724175.
- 5. Luty J., Bryl E., Choroba Hashimoto — aspekt genetyczny i środowiskowy, Zakład Patologii i Reumatologii Doświadczalnej, GUMed.
