Suplementy z probiotykami

Probiotyki kojarzą się głównie z korzystnym działaniem w schorzeniach przewodu pokarmowego, takich jak syndrom jelita drażliwego, zapalenie jelit, biegunki, a także w schorzeniach alergicznych, np. atopowym zapaleniu skóry[1]. 

Według badań naukowych probiotyki wykazują znacznie szerszy wpływ na nasz organizm. Okazuje się, że oddziałują m.in. na zwiększenie ogólnej odporności (odpowiedzi immunologicznej). Te niepozorne preparaty nie bez powodu zyskują coraz większe znaczenie w uprzemysłowionym, nowoczesnym świecie, w którym szerzą się tzw. choroby cywilizacyjne[1].

Czym właściwie są probiotyki?

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podawane we właściwych ilościach wywierają korzystny efekt zdrowotny. Ich nazwa pochodzi od greckiego “pro bios”, co oznacza “dla życia”[3]. 

Wśród drobnoustrojów o działaniu probiotycznym wymienia się przede wszystkim bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus (pałeczki kwasu mlekowego, np. L. acidophilus, L. casei, L. reuteri, L. rhamnosus) i Bifidobacterium (bifidobakterie, np. B. animalis, B. breve)[2], ale stosuje się też drożdże Saccharomyces cerevisiae ssp boulardii oraz niektóre gatunki Escherichia oraz Bacillus[3]. Każdy szczep, który ma zostać uznany za probiotyczny, musi wykazywać liczne właściwości zdrowotne[3]. 

Mikroorganizmy zawarte w probiotykach kolonizują śluzówki przewodu pokarmowego, zwłaszcza w jelicie grubym i wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Źródłem probiotyków mogą być zarówno suplementy diety, preparaty farmaceutyczne, jak i produkty spożywcze takie jak np. jogurty, napoje fermentowane - maślanki, kefiry, zsiadłe mleko[2]. Warto jednak podkreślić, że w przypadku preparatów probiotycznych kluczowa jest szczepozależność. To znaczy, że nie każdy probiotyk będzie działał tak samo- to przebadany szczep warunkuje określony efekt kliniczny opisany w badaniach naukowych. 

Rola probiotyków i mechanizm ich działania

Jaka jest rola probiotyków w organizmie? Przede wszystkim wspomagają one mikrobiotę jelit i przywracają równowagę między “dobrymi” a “złymi” bakteriami. Spożywanie coraz większej ilości żywności przetworzonej (tzw. fast food), która często zawiera zbyt dużo tłuszczu, a mało warzyw i błonnika, to jeden z czynników wywierających niekorzystny wpływ na skład mikroorganizmów jelitowych człowieka (mikrobiotę)[1]. Ponadto negatywny wpływ na ekosystem jelitowy ma też przewlekły stres, monotonna dieta, a także niektóre leki. 

Z tych powodów coraz częściej sugeruje się czasowe włączanie probiotyków, które mają chronić przed schorzeniami jelitowymi i wpływać na ogólną poprawę zdrowia. Zgodnie z wynikami licznych badań naukowych stwierdzono, że szczepy probiotyczne przywracają naturalny, prawidłowo funkcjonujący zespół mikroorganizmów jelitowych i wpływają na zwiększenie bioróżnorodności jelit [3]. Oprócz tego oddziałują również na inne części ciała, np. jamę ustną, dlatego stosuje się je np. po zabiegach protetycznych, ortodontycznych, czy chirurgicznych. Mechanizm działania bakterii probiotycznych w jamie ustnej jest analogiczny do działania w jelitach. Opiera się więc m.in. na wytwarzaniu bakteriocyn, modulowaniu odpowiedzi zapalnej oraz stymulowaniu lokalnej odporności[4]. 

Najważniejsze korzyści wynikające ze stosowania probiotyków to[1,3]:

• pozytywny wpływ na mikrobiotę w organizmie człowieka (jelitową, w jamie ustnej) - stwarzają optymalne warunki do rozwoju naszej fizjologicznej mikrobioty, a także konkurując z niekorzystnymi dla zdrowia patogenami, „wypierają je" z kolonizowanych obszarów;
• profilaktyka zakażeń dróg jelitowych i zaburzeń czynnościowych - stosowane m.in. w celu zapobiegania biegunce związanej z antybiotykoterapią, biegunce podróżnych, ostrej biegunce u dzieci, grypie żołądkowej, zespole jelita drażliwego;
• wspomaganie wchłaniania witamin i składników odżywczych;
• korzystny wpływ na barierę jelitową, co może przekładać się na poprawę zdrowia metabolicznego; „nieszczelne jelito" to jedna z przyczyn rozwoju ogólnoustrojowego stanu zapalnego o niskim nasileniu, który jest dziś uznawany za podłoże wielu chorób cywilizacyjnych;
• zwiększanie odporności organizmu, 
• regulacja motoryki przewodu pokarmowego (regulacja zaparć);
• dobre samopoczucie;
• Jakość produktów probiotycznych

Obecnie na rynku występuje wiele produktów spożywczych i farmaceutycznych, które zawierają bakterie probiotyczne. Najczęściej występują one w postaci kapsułek, tabletek, saszetek, a także przetworów mlecznych. Stężenie bakterii w tego typu preparatach może wynosić od kilku milionów do kilku miliardów na dawkę[3]. 

Jak wybrać właściwy probiotyk? Przede wszystkim należy stosować wyłącznie szczepy bakteryjne o znanej, ściśle zdefiniowanej przynależności gatunkowej i liczebności bakterii[2]. 

Skład preparatów z probiotykiem

W składzie suplementów z probiotykiem znajdziemy przede wszystkim szczepy bakterii probiotycznych, jak np. Lactobacillus salivarius, który występuje naturalnie m.in. w zdrowej jamie ustnej człowieka jako element korzystnej dla zdrowia mikrobioty[5]. 

Wśród tego typu preparatów dostępne są również produkty wieloskładnikowe. Zawierają one inne, dodatkowe substancje wspierające działanie bakterii probiotycznych, np. laktoferynę, czyli białko naturalnie występujące w organizmie, które reguluje wiele procesów m.in. układu odpornościowego[6] oraz witaminę D, która pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, mięśniowego, normalizuje procesy zapalne i bierze udział w procesach podziałów komórkowych[7].

Źródła:

• A. Nowak, K. Śliżewska, Z. Libudzisz, J. Socha, Probiotyki - efekty zdrowotne, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 2010, nr 4 (71), str. 20-36: https://bibliotekanauki.pl/articles/825971 
• H. Szajewska, Probiotyki w Polsce - kiedy, jakie i dlaczego?, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 1, 1-9: https://docplayer.pl/23448829-Probiotyki-w-polsce-kiedy-jakie-i-dlaczego.html 
• A. Nowak, K. Śliżewska, Z. Libudzisz, Probiotyki - historia i mechanizmy działania, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 2010, nr 4 (71), str. 5-19: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171355585 
• M. Janczarek, T. Bachanek, E. Mazur, R. Chałas, Rola probiotyków w zapobieganiu chorobom jamy ustnej, Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 850-857; A. Haukioja, Probiotics and oral health. Eur. J. Dent., 2010; 4: 348-355
• Chaves, B. D., Brashears, M. M. & Nightingale, K. K. Journal of Applied Microbiology 123, 18–28 (2017)
• Berlutti, F. et al. Molecules 16, 6992–7012 (2011).
• Mousa, A., Misso, M., Teede, H., Scragg, R. & de Courten, B. BMJ 6, (2016).