Suplementy na tarczycę

Tarczyca

Choroby tarczycy to ważny problem zdrowotny XXI wieku. Jako najpowszechniejsze zaburzenie funkcji tarczycy wskazuje się jej niedoczynność, która często współwystępuje z chorobą Hashimoto[1]. Szacuje się, że subkliniczna niedoczynność tarczycy to problem nawet 15% kobiet w starszym wieku. Dzieci chorują ponad dziesięć razy rzadziej niż osoby dorosłe[2].

Liczne dowody naukowe potwierdzają, że istotną rolę w problemach z tarczycą odgrywa prawidłowe żywienie[1]. Dieta w niedoczynności tarczycy opiera się na pełnowartościowym białku, węglowodanach złożonych, a także wielonienasyconych kwasach tłuszczowych. Bardzo ważne jest również pokrycie zapotrzebowania na konkretne składniki mineralne, takie jak selen, cynk i żelazo, oraz witaminy D, B12, C, E i betakaroten[1]. Substancje te można dostarczać wraz z pożywieniem i za pomocą odpowiednich suplementów diety.

Jak rozpoznać problemy z tarczycą?

Niedoczynność tarczycy jest najpowszechniejszym zaburzeniem pracy tego narządu. Występuje u około 5% dorosłych kobiet i ok. 1% mężczyzn, a ryzyko jej rozwoju wzrasta z wiekiem[3].

Tarczyca znajduje się u podstawy szyi i zalicza się do gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jej zadaniem jest wytwarzanie i uwalnianie dwóch hormonów: trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4), które regulują funkcję większości tkanek organizmu. Hormony te wpływają na metabolizm i produkcję ciepła (termogenezę). Z kolei czynność tarczycy jest kontrolowana przez przysadkę mózgową[3].

Główne objawy (które mogą mieć nasilenie od łagodnego do bardzo ciężkiego) sugerujące niedoczynność tarczycy to[3]:

• zaburzenia pamięci,
• uczucie ciągłego zimna,
• depresja,
• obrzęki twarzy,
• senność, zmęczenie,
• sucha, łuszcząca się i blada skóra,
• suche włosy,
• przyrost masy ciała,
• zaparcia,
• spowolnienie czynności serca,
• zaburzenia miesiączkowania,
• niepłodność,
• niskie ciśnienie tętnicze.

Badania laboratoryjne osób z niedoczynnością często wskazują na podwyższone stężenie cholesterolu czy niedokrwistość[3]. Łagodne symptomy mogą być niezauważalne dla osoby cierpiącej na tą dolegliwość, jednak problem może się rozwijać - zwłaszcza gdy pozostaje niewykryty i nieleczony[3].

Inne częste schorzenie tarczycy to choroba Hashimoto, określana jako przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy lub przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy. Stanowi ona jedną z głównych przyczyn rozwoju niedoczynności tego narządu[4]. Jest przewlekłym niebolesnym zapaleniem tarczycy, które powoli, przez lata niszczy ten gruczoł i prowadzi do zmniejszenia produkcji hormonów. Jej objawy mogą być różnorodne, zarówno miejscowe, jak i związane z niedoborem hormonów tarczycy (symptomy charakterystyczne dla niedoczynności)[5]. 

Dieta przy niedoczynności tarczycy. Czego unikać? 

Dieta w niedoczynności tarczycy powinna być zbilansowana i urozmaicona. Dietetycy i lekarze zalecają dostosowanie jej do wcześniejszych nawyków żywieniowych danej osoby, przy jednoczesnym korygowaniu popełnianych błędów[1]. 

Ogromną rolę odgrywają poszczególne składniki odżywcze. Wśród nich wymienia się jod, stanowiący niezbędny składnik do produkcji hormonów tarczycy. Można znaleźć go m.in. w soli jodowanej, makreli, dorszu, otrębach, czerwonym winie i wodzie mineralnej. Nie zaleca się rutynowej suplementacji jodem[1].

Jednym ze składników, który można suplementować, jest selen. Uczestniczy on w przemianie tyroksyny do trijodotyroniny. Źródłami selenu w diecie są skorupiaki, ryby, czosnek, orzechy brazylijskie, oraz grzyby, a także różne produkty mięsne, zbożowe i mleczne. Inne ważne składniki w diecie na tarczycę to żelazo, cynk oraz błonnik pokarmowy[1].

Oprócz tego zalecane jest ograniczenie podaży substancji wolotwórczych. Ich znaczne ilości znajdziemy w roślinach strączkowych (zwłaszcza w soi), rzepie, brukwi, orzechach ziemnych i gorczycy. Poza soją można spożywać te produkty w sposób umiarkowany po uprzedniej obróbce termicznej[1].

Suplementacja na tarczycę: składniki

Poszczególne suplementy diety mogą być wsparciem dla produkcji hormonów przez tarczycę. Ich najważniejszym składnikiem jest selen, którego niedobory występują zarówno u osób niedoczynnością, jak i nadczynnością tarczycy. Suplementacja selenem ma zasadniczy wpływ na funkcjonowanie tego narządu, regulację gospodarki węglowodanowej, a także może wspierać utrzymanie prawidłowej masy ciała i poprawiać odporność[6].

Kolejne ważne składniki w suplementach na tarczycę to:

Cynk - bierze udział w regulacji i syntezie hormonów tarczycowych[6];

Żelazo - metabolizm żelaza i metabolizm hormonów tarczycy są od siebie zależne: niedobór żelaza może powodować zaburzenia pracy tego narządu, z kolei jego niedoczynność może sprzyjać niedoborom żelaza (tzw. błędne koło)[6];

NAC - pochodna aminokwasu L-cysteiny, która uczestniczy w powstawaniu glutationu, silnego przeciwutleniacza - wspiera więc utrzymanie równowagi oksydacyjnej[7];

Witamina B1 - pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych[6],

Witamina D- pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, co ma szczególne znaczenie u osób z niską czynnością tarczycy[6];

Bakopa drobnolistna - stymuluje funkcje poznawcze, przywraca równowagę emocjonalną i poprawia koncentrację[10];

Minozytol - należy do witamin z grupy B i usprawnia transport glukozy do komórek wrażliwych na insulinę[8];

Kadzidłowiec indyjski - wpływa na utrzymanie równowagi procesów zapalnych[9].

Źródła:

• K. Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Varia Medica 2018, tom 2, nr 2, stron 111-115: https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/view/58323 
• T. Budlewski, E. Franek, Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1, 37-41: https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/12060 
• P. Miśkiewicz, Niedoczynność tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie: https://www.mp.pl/pacjent/niedoczynnosc-tarczycy 
• J. Kryczyk-Kozioł, P. Zagrodzki, P. Paśko, Wpływ suplementacji diety selenem na przebieg autoimmunologicznego zapalenia tarczycy – przegląd badań klinicznych przeprowadzonych w populacji europejskiej, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 75(1):str. 683-695: https://www.researchgate.net/publication/356620179_Wplyw_suplementacji_diety_selenem_na_przebieg_autoimmunologicznego_zapalenia_tarczycy_-_przeglad_badan_klinicznych_przeprowadzonych_w_populacji_europejskiej 
• P. Miśkiewicz, Choroba Hashimoto: https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/77782,choroba-hashimoto 
• D. Gier, Suplementacja w chorobach tarczycy. Część I, Suplementy 2021, nr 1: https://food-forum.pl/artykul/suplementacja-w-chorobach-tarczycy-czesc-i
• Šalamon Š, Kramar B, Marolt TP, et al. Antioxidants (Basel). 2019 Apr 28;8(5):111.
• Jakimiuk A, Szamatowicz J. Ginkol Pol. 2014;85:54-7.
• Siddiqui MZ. Indian J Pharm Sci. 2011 May;73(3):255-61.
•  Korzyści płynące z suplementowania Brahmi: https://www.suplementy.net.pl/korzysci-plynace-z-suplementowania-brahmi/