Suplementy z Aminokwasami

Aminokwasy są związkami organicznymi i stanowią materiał budulcowy wszystkich białek w organizmie (aminokwasy białkowe) lub pełnią zupełnie inne funkcje (aminokwasy niebiałkowe). Zależnie od rodzaju, mogą odgrywać różne role w organizmie: oddziaływać na gospodarkę hormonalną, wpływać na wzrost włosów i paznokci, brać udział w termoregulacji, wzmacniać układ odpornościowy, a także oddziaływać na śródbłonek naczyń. Bez aminokwasów wzrost i rozwój mięśni nie byłby możliwy, dlatego często są one suplementowane przez sportowców.

Źródła aminokwasów białkowych w pożywieniu to m.in. mięso, jajka, ryby, soja, sery i nasiona roślin strączkowych. Dużo zależy jednak od rodzaju aminokwasów. Przykładowo, tryptofan znajduje się m.in. w mięsie kurczaka i tuńczyka, jajach, pestkach dyni, nasionach chia, czy sezamie, za to cysteina w soi, pistacjach, pestkach dyni, orzechach brazylijskich oraz w płatkach owsianych.

Aminokwasy mogą być też wsparciem dla organizmu, np. arginina, cytrulina i ornityna uczestniczą w procesach związanych z usuwaniem szkodliwych dla organizmu związków, a tryptofan, glutamina, fenyloalanina wpływają na kondycję psychiczną. W suplementach diety często spotkamy też L-cysteinę – aminokwas względnie egzogenny. L-cysteina buduje białka włosów, skóry i paznokci. Oprócz tego odgrywa istotną rolę w męskiej płodności, w procesach zapalnych czy w działaniu układu odpornościowego.

Rola aminokwasów w organizmie człowieka

• Są podstawowym budulcem białek
• Są ważne w funkcjonowaniu układu odpornościowego i nerwowego
• Biorą udział w rozwoju i wzroście mięśni
• Biorą udział w syntezie związków przeciwutleniających (np. cysteina)
• Wpływają na wzrost włosów i paznokci
• Poprawiają kondycję skóry (np. cysteina uczestniczy w produkcji kolagenu i elastyny)
• Wzmacniają śródbłonek naczyń
• Wspierają układ nerwowy (np. tryptofan, kwas glutaminowy)
• Wzmacniają kości i stawy (np. seryna, lizyna)
• Wpływają na stymulację owulacji (N-acetyl L-cysteina - NAC)
• Pełnią ważne funkcje w gospodarce hormonalnej (np. aminokwasy siarkowe)

To tylko niektóre właściwości wybranych aminokwasów endogennych i egzogennych. Bez wątpienia są to związki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ wpływają na działanie wszystkich układów i narządów.

Podział aminokwasów: egzogenne i endogenne

Aminokwasy dzielimy na egzogenne i endogenne. Egzogenne to związki, których organizm nie może syntezować samodzielnie, dlatego muszą być one dostarczane wraz z pożywieniem. Zaliczają się do nich m.in. lizyna, leucyna, czy tryptofan. Z kolei aminokwasy endogenne są syntezowane przez organizm człowieka. W tej kategorii znajdują się m.in. cysteina, alanina, asparagina, glicyna, glutamina, kwas asparaginowy, prolina, czy tyrozyna. Tworzą one białka, które są wykorzystywane jako materiał budulcowy wszystkich tkanek, hormonów, enzymów, neuroprzekaźników itd.

Dodatkowo wyróżniamy aminokwasy względnie endogenne – do których zaliczane są  arginina  oraz histydyna. Choć organizm człowieka potrafi je syntezować, to do tego procesu konieczna jest obecność innych aminokwasów egzogennych.

Białka w produktach żywnościowych mają różne zestawy aminokwasów. Dlatego wyłącznie zbilansowana dieta z urozmaiconymi posiłkami z poszczególnych grup produktów lub stosowanie suplementacji w dietach eliminacyjnych za pomocą sprawdzonych produktów, może zapewnić podaż wszystkich aminokwasów koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Rola aminokwasów i ich obecność w suplementach

W warunkach niewystarczającej podaży w diecie suplementacja aminokwasów, podobnie jak pozostałych składników odżywczych, może nieść ze sobą wiele korzyści zdrowotnych. Wśród nich wymienia się m.in. poprawę nastroju, lepszą wydajność umysłową i fizyczną, zapobieganie utracie masy mięśniowej, polepszenie kondycji skóry, włosów i paznokci, wzmocnienie odporności, czy utrzymanie parametrów płodności.

W tego typu suplementach znajduje się m.in. L-cysteina, która spowalnia procesy starzenia, wspomaga działanie układu odpornościowego, a także jest składnikiem budulcowym skóry, włosów i paznokci, dzięki czemu wspomaga ich regenerację i wydłuża fazę wzrostu włosów.

Suplementy z L-cysteiną (a dokładniej z jej pochodną: N-acetyl-L-cysteiną – NAC) warto stosować także w celu utrzymania parametrów płodności i funkcji rozrodczych. NAC wpływa m.in. na prawidłowe funkcjonowanie zarówno oocytów jak i plemników. 

Inny przykład aminokwasów, które często pojawiają się w suplementach, to BCAA (aminokwasy rozgałęzione) stosowane w preparatach dla sportowców, ale także warto rozważyć ich suplementację w diecie wegan, zwłaszcza w okresach, kiedy trudno jest o jej prawidłowe zbilansowanie. Właściwości tych aminokwasów pozwalają ograniczyć uczucie zmęczenia po intensywnym wysiłku, wesprzeć regenerację.  W rezultacie mogą przyczyniać się do poprawy efektywności treningów.

^Źródła:

^{Goluch-Koniuszy ZS. Prz Menopauzalny. 2016 Mar;15(1):56-61}

^{Benefits of L-cysteine – Using NAC for Better Breathing, Clearer Skin and More: http://www.nutritional-supplements-health-guide.com/l-cysteine-benefits.html}

^{Prozdrowotne działanie N-acetyl-L-cysteiny (NAC), Joanna Podgórska: https://biotechnologia.pl/farmacja/prozdrowotne-dzialanie-n-acetyl-l-cysteiny-nac,18337}

^{Aminokwasy endogenne: https://fizjoterapeuty.pl/fizjologia/aminokwasy-endogenne.html}

^{Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2013.}

^{Aminokwasy rozgałęzione (BCAA) w preparatach dla sportowców, Wojciech Kłys: https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/aminokwasy-rozgalezione-bcaa-w-preparatach-dla-sportowcow/}