Dbanie o siebie może polegać na działaniach w różnych obszarach naszego życia: psychologicznym, fizycznym, duchowym. W przypadku dbania o swoje zdrowie, samopoczucie i atrakcyjny wygląd, najczęściej stawiamy na regularną aktywność, codzienną pielęgnację oraz zdrową, zbilansowaną dietę.
Większość z nas zdaje sobie sprawę, że przyswajalność niektórych składników zawartych w pożywieniu nie jest dostateczna. Dlatego profilaktycznie lub w celu uzupełnienia niedoborów sięgamy po popularne suplementy diety. Kiedy jest to zasadne, a kiedy lepiej wdrożyć odpowiedni produkt leczniczy?
Czym są suplementy diety? Definicja i skład
W Polsce od kilku lat obserwuje się wzrost popularności suplementów diety[1]. Coraz częściej sięgają po nie zarówno osoby z różnymi dolegliwościami, jak i te cieszące się dobrym zdrowiem. Nic dziwnego - suplementy są kierowane do wielu różnych osób, np. aktywnych fizycznie, starszych, ciężarnych, kobiet karmiących. Poza tym przypisuje się im korzystne działanie na organizm takie jak wzmacnianie układu odpornościowego, wspomaganie pracy układu pokarmowego lub sercowo-naczyniowego, czy zmniejszanie ryzyka rozwoju nowotworów[1].
Z biegiem lat pojawiło się wiele pytań i wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa tego typu preparatów, sposobu oraz częstotliwości ich stosowania, a także różnic między suplementem a lekiem.
Zacznijmy więc od definicji suplementu:
Suplementy diety to skoncentrowane środki spożywcze będące źródłem witamin lub składników mineralnych, wprowadzone do obrotu w postaci tabletek, kapsułek, drażetek, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem (...) przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych jednostkowych ilościach. [2] Suplement diety z definicji nie jest zatem lekiem, a środkiem spożywczym, którego cel stanowi uzupełnienie normalnej diety. Jest on skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy czy inny fizjologiczny.
Jak widać, są to produkty spożywcze zawierające witaminy, składniki mineralne lub inne substancje, które wywierają efekt odżywczy lub fizjologiczny[1]. Suplementy wprowadza się na rynek w takiej formie, która umożliwia ich precyzyjne dawkowanie (np. tabletek, kapsułek). Co ważniejsze, są to produkty przeznaczone do stosowania w celu uzupełnienia tzw. normalnej, codziennej diety.
Czy w związku z tym suplementy są bezpieczne? Według regulacji prawa żywnościowego, takie preparaty nie mogą być zagrożeniem dla zdrowia i życia konsumentów, dlatego są na bieżąco kontrolowane przez jednostki rządowe[1].
Czym różni się suplement diety od leku?
Niestety wiele osób ma problem z odróżnieniem suplementu diety od produktu leczniczego. Zdarza się bowiem, że suplement ma takie same składniki jak produkt leczniczy. Często nie różni się też od niego formą czy przypisywanymi właściwościami[1].
Jak więc odróżnić suplement diety od leku?[1,3] Przede wszystkim suplement diety nie leczy chorób, nie jest więc produktem leczniczym. Dawki składników w suplementach mają charakter żywieniowy, z kolei w wyrobach leczniczych dawka składników aktywnych wykazuje działanie farmakologiczne. Dlatego na opakowaniu produktu leczniczego znajdzie się informacja z oświadczeniem medycznym, np. “zapobiega infekcjom”. Z kolei w przypadku suplementów producent nie może przypisywać tym środkom właściwości zapobiegania, leczenia ani wyleczenia chorób człowieka.
Podsumowując:
Rolą suplementu diety jest uzupełnienie codziennej diety w witaminy, składniki mineralne lub inne składniki, które wykazują efekt odżywczy lub inny fizjologiczny.
Leki zostały zdefiniowane w ustawie Prawo farmaceutyczne jako środki mające właściwości zapobiegania lub leczenia chorób, czasem też możliwości poprawy lub modyfikacji funkcji fizjologicznych.
Jak odróżnić suplement od leku?
Niektóre substancje są zawarte zarówno w lekach, jak i w suplementach. Jednak aby stwierdzić, czy dany produkt kwalifikuje się jako środek leczniczy, czy jako środek spożywczy, bierzemy pod uwagę ogół jego cech charakterystycznych.
Ułatwieniem może być fakt, że na opakowaniu suplementu diety powinny znaleźć się następujące informacje[1,3]:
- dawki poszczególnych składników i nazwy substancji odżywczych - zazwyczaj (ale nie zawsze) w produktach leczniczych dawki składników są wyższe niż w suplementach diety,
- opakowanie/ulotka musi zawierać stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowanie jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety, wyraźne określenie “suplement diety” na etykiecie preparatu.
Kiedy sięgamy po suplementy, a kiedy po produkty lecznicze?
Powyższe definicje i informacje dają więc dość jasny ogląd na to, kiedy warto sięgnąć po suplement.
Leki zażywamy wtedy, gdy chorujemy.
Suplementy są stosowane w ramach uzupełnienia niedoborów i codziennej diety, co jest niezwykle ważne w profilaktyce.
Odpowiedni suplement diety powinien zawierać znaczące, czyli skoncentrowane ilości składników. Ponadto każdy produkt z tej kategorii musi być bezpieczny i oznakowany zgodnie z obowiązującymi przepisami. W Polsce zarówno skład, jak i znakowanie suplementów diety podlega nadzorowi ze strony organów urzędowej kontroli żywności.
Warto wybierać suplementy o dobrym składzie opracowywanym na podstawie badań naukowych, ponieważ rynek oferuje sporo różnych specyfików. Niestety suplementy nie podlegają takim samym rygorom kontroli, jak leki, dlatego najlepiej korzystać z zaufanych źródeł i renomowanych producentów, stawiających na jakość oferowanych preparatów.
Źródła:
- K. Stoś, R. Wierzejska, M. Siuba-Strzelińska, Suplementy diety - czy potrzebujesz?, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej https://ncez.pzh.gov.pl/sdm_downloads/suplementy-diety-czy-potrzebujesz/
- M. Mieszkowska, E. Michota-Katulska, Suplementy diety - korzyści i działania niepożądane, Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka 2008, nr 6, str. 28-30: https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPC1-0004-0046
- Suplementy diety czy leki? https://www.gov.pl/web/psse-wabrzezno/suplementy-diety-czy-leki
