Gładka, nawilżona i promienna skóra jest marzeniem wielu osób. Jednak piękny wygląd to nie wszystko. Zdrowa, nieuszkodzona bariera naskórkowa pełni też funkcję ochronną przed czynnikami fizycznymi, biologicznymi i chemicznymi. Poza tym hamuje utratę wody, zapewniając równowagę (homeostazę) organizmu[1].
Warto pamiętać, że nawilżanie cery jest zjawiskiem złożonym. Składa się na niego wiele mechanizmów, w których uczestniczą zarówno naskórek, jak i skóra właściwa. W tym artykule przedstawiamy przyczyny nadmiernego przesuszenia cery i skuteczne metody jej nawilżania.
Główne przyczyny nadmiernej suchości skóry
Zacznijmy od początku, czyli powodów, dla których skóra staje się nadmiernie sucha. Otóż o nawilżeniu naskórka decydują dwa czynniki:
- to, w jaki sposób przenika do niego woda znajdująca się w skórze właściwej
- oraz jego zdolność do zatrzymywania wody.
Woda przechodzi więc ze skóry właściwej przez naskórek, nawilża go, a następnie odparowuje do środowiska. Po drodze jednak napotyka pewną barierę, czyli substancje wiążące wodę, określane jako NMF - naturalne czynniki nawilżające. Dodatkowo na powierzchni naszej skóry znajduje się płaszcz wodno-lipidowy, którego rolą jest spowalnianie parowania wody. W związku z tym zawartość wody w naskórku zależy od tego, czy oba te procesy działają prawidłowo[2].
Suchość skóry jest jednym z objawów sygnalizujących zaburzenia w budowie i działaniu bariery naskórkowej. Często towarzyszy jej świąd, ogólna nadwrażliwość, rozwój podrażnień, stanów zapalnych, infekcji i alergii[1]. Wśród przyczyn występowania suchej skóry wyróżniamy czynniki pochodzenia zewnętrznego i czynniki pochodzenia wewnętrznego.
Do czynników zewnętrznych zaliczamy m.in.[3]:
- nieprawidłową pielęgnację, np. używanie zwykłego mydła, kosmetyków na bazie alkoholu, zbyt częste złuszczanie za pomocą gruboziarnistych peelingów;
- czynniki środowiskowe - suche powietrze, mróz, wiatr, opalanie;
- środowisko pracy, np. kontakt z czynnikami alergizującymi, klimatyzacja, ogrzewanie;
- niewłaściwą dietę, które powoduje niedobory niektórych składników.
Z kolei podstawowe czynniki wewnętrzne to[1,3]:
- predyspozycje genetyczne, wpływające na nieprawidłowe funkcjonowanie skóry, np. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca;
- rozwijające się infekcje i schorzenia ogólnoustrojowe powodujące zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu skóry, np. niedoczynność tarczycy, cukrzyca, mocznica;
- choroby i schorzenia, którym towarzyszy nieprawidłowa produkcja łoju lub zaburzone wydzielanie potu;
- naturalne procesy starzenia się skóry.
Pielęgnacja cery suchej. Jak sobie z tym radzić?
Główna zasada to systematyczne nawilżanie, które pozwoli odbudować barierę ochronną naskórka. W celach pielęgnacyjnych wskazuje się zwłaszcza tzw. emolienty (łac. emollire - zmiękczać), czyli substancje wygładzające i zmiękczające powierzchnię skóry[4]. Ich zadaniem jest utrzymanie bądź przywrócenie właściwej elastyczności, natłuszczenia i nawilżenia naskórka.
Jedną z ważniejszych kwestii jest też wzmocnienie bariery naskórkowej za pomocą kosmetyków uzupełniających brakujące lipidy oraz stworzenie na skórze bariery okluzyjnej. Ten drugi element utrudni zbyt szybkie odparowywanie wody[1,4].
Składniki najczęściej stosowane w kosmetykach nawilżających to mocznik w stężeniu 5-10%, ceramidy, oleje mineralne, czy gliceryna. Wiele dermokosmetyków o działaniu odżywczym, ochronnym i regeneracyjnym zawiera również witaminy A i E, kwas hialuronowy, pantenol, oleje naturalne, np. arganowy, migdałowy, awokado, masło kakaowe, a także wyciągi z aloesu, linii, zielonej herbaty lub nagietka[4].
Kwas hialuronowy i jego korzystny wpływ na parametry skóry
Warto zwrócić uwagę na jeden z wymienionych wyżej składników, który może być uzupełniamy w organizmie również od środka, czyli za pomocą diety lub suplementacji.
Kwas hialuronowy odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu dobrych parametrów skóry. Po raz pierwszy został wyizolowany w 1934 roku przez dwóch amerykańskich naukowców Karla Meyera i Johna Palmersa. Aktualnie jest jedną z najbardziej znanych makrocząsteczek na świecie, powszechnie stosowaną w medycynie, kosmetologii i farmacji. Jej działanie zostało potwierdzone licznymi badaniami [5,6].
Kwas hialuronowy występuje naturalnie w ludzkiej skóry, wiążąc cząsteczki wody. Z wiekiem jego ilość maleje, co przyczynia się do wiotkości cery i zwiększenia liczby zmarszczek[7]. Najważniejsze właściwości kwasu hialuronowego w kontekście suchej skóry to:
- intensywnie nawilża,
- redukuje utratę wody przez naskórek,
- wspomaga regenerację skóry,
- wykazuje działanie przeciwstarzeniowe,
- w formie cząsteczek o mniejszych rozmiarach zapewnia nawilżenie w głębszych warstwach naskórka,
- w formie cząsteczek o średnim rozmiarze silnie nawilża najbardziej zewnętrzną (górną warstwę naskórka),
- w formie większych cząsteczek tworzy na powierzchni naskórka wilgotny kompres (film) redukując suchość i uczucie ściągnięcia, chroniąc przed odparowywaniem wody [5,7].
Badania wykazują, że doustne stosowanie kwasu hialuronowego może poprawiać stan skóry i opóźniać powstawanie zmarszczek [8]. Z kolei optymalne połączenie różnych wielkości cząsteczek kwasu hialuronowego daje maksymalny efekt nawilżenia, działając na wielu poziomach.
Kompleksowa pielęgnacja: kosmetyki nawilżające i składniki odżywcze
Jak widać, sucha skóra wymaga kompleksowej pielęgnacji łączącej w sobie zarówno stosowanie odpowiednich dermokosmetyków, jak i dostarczanie składników działających nawilżająco od środka.
W przypadku suplementacji korzystne efekty może przynieść uzupełnienie witamin A i E, opisanego wcześniej kwasu hialuronowego, a także pantotenianu wapnia (kwasu pantotenowego, witaminy B5) zaliczanego do witamin z grupy B. Pantotenian wchodzi w skład koenzymu A, a przy tym jest niezwykle istotny w kontekście utrzymania dobrej kondycji skóry[9]. Jego optymalna podaż może wspierać odbudowę naskórka (działanie regeneracyjne), wspomagać gojenie się ran, a także wykazywać potencjał we wzmacnianiu i nawilżaniu bariery skórnej[10].
Źródła:
- M. Sikorska, R. Nowicki, A. Wilkowska: Pielęgnacja skóry suchej i wrażliwej: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2353385415001222
- B. Kędzia, T. Wolski, Farmakoterapia skóry. Część 3. Nawilżanie skóry i naturalne środki nawilżające: http://www.czytelniamedyczna.pl/6749,farmakoterapia-skory-czesc-3-nawilzanie-skory-i-naturalne-srodki-nawilzajace.html
- B.Zegarska, M. Woźniak, M. Grupka, T. Zegarski, A. Fatz-Grupka, Ocena stanu wiedzy i świadomości społeczeństwa na temat przyczyn suchości skóry, jej profilaktyki i możliwości pielęgnacyjnych: https://www.semanticscholar.org/paper/ORIGINAL-PAPERS-Assessment-of-level-of-knowledge-Zegarska-Wo%C5%BAniak/f590b373d2048c2ea1f16092af86c3c5b5397947?p2df
- D. Karpowicz, Sucha skóra twarzy i ciała - przyczyny, pielęgnacja i skuteczne sposoby nawilżania: https://www.heydoc.pl/s/article/Sucha-skora-twarzy-i-ciala-przyczyny-pielegnacja-i-skuteczne-sposoby-nawilzania
- A. Olejnik, J. Gościańska, I. Nowak, Znaczenie kwasu hialuronowego w przemyśle kosmetycznym i medycynie estetycznej: http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPP2-0017-0045
- Salwowska NM, Bebenek KA, Żądło DA, Wcisło‑Dziadecka DL, Physiochemical properties and application of hyaluronic acid: a systematic review: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27324942/
- Bukhari SNA, Roswandi NL, Waqas M, Habib H, Hussain F, Khan S, Sohail M, Ramli NA, Thu HE, Hussain Z. Hyaluronic acid, a promising skin rejuvenating biomedicine: A review of recent updates and pre‑clinical and clinical investigations on cosmetic and nutricosmetic effects: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30287361/
- Hayflick S.J., Defective pantothenate metabolism and neurodegeneration, Biochem. Soc. Trans., 2014, 42, 4, 1063–1068.
- Gheita AA, Gheita TA, The potential role of B5: A stitch in time and switch in cytokine: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31691401/
