Laktoferyna to multipotencjalne białko, które znajduje się w mleku oraz innych wydzielinach takich jak ślina czy łzy. Pełni wiele funkcji w organizmie, m.in. na poziomie ochrony przed drobnoustrojami, modulowania układu odpornościowego czy działania przeciwzapalnego [1]. W rezultacie preparaty zawierające laktoferynę są stosowane przede wszystkim w celu wsparcia odporności organizmu.
Czym jest laktoferyna i gdzie występuje?
Odkrycie laktoferyny datuje się na 1939 rok, kiedy to naukowcy wyizolowali ją z mleka krowiego. Początkowo była określana jako „czerwona frakcja”, a dopiero w 1960 roku otrzymała swoją obecnie funkcjonującą nazwę, pochodzącą od łacińskich wyrazów lacto (mleczny) i ferrum (żelazo) – co charakteryzuje jej wysokie powinowactwo do żelaza [3].
W składzie laktoferyny znajduje się aż 689 aminokwasów. Substancja ta nie ma zapachu, dobrze rozpuszcza się w wodzie i ulega denaturacji w temperaturze przekraczającej 80–90 stopni Celsjusza.
Znajdziemy ją przede wszystkim w mleku ssaków. Co istotne, budowa chemiczna ludzkiej laktoferyny jest w znacznym stopniu zbliżona do swojego bydlęcego odpowiednika – ich podobieństwo w budowie chemicznej wynosi ponad 70% [1].
Szczególnie duże stężenia laktoferyny zawiera siara, czyli wydzielina produkowana w gruczołach mlekowych ssaków do kilkudziesięciu godzin po porodzie. Siara jest pierwszą kluczową linią obrony organizmu noworodka przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Dowiedziono, że może znajdować się w niej nawet siedem razy więcej cennej laktoferyny niż w mleku dojrzałym [2].
Białko multipotencjalne: właściwości laktoferyny
Wraz z publikacją kolejnych wyników badań laktoferyna zyskała miano białka multipotencjalnego [3]. Podkreśla to jej duże znaczenie dla dobrej kondycji organizmu i uzasadnia fakt, że od kilkudziesięciu lat przyciąga uwagę naukowców. Szczególnie interesującą kwestią jest to, że pojedyncze białko, jakim jest laktoferyna, może pełnić wiele zróżnicowanych funkcji w organizmie.
Do tej pory udowodniono jej działanie immunoregulacyjne, przeciwzapalne, antybakteryjne, antygrzybiczne i antywirusowe. Dodatkowo laktoferynie przypisuje się działanie antynowotworowe. Jednak jako jej najważniejszą funkcję wyróżniono właśnie immunomodulację, czyli regulację odpowiedzi odpornościowej organizmu [1].
Laktoferyna to niezwykle ważny element układu odpornościowego. Wychwytuje i wiąże żelazo w organizmie, a także utrudnia bakteriom dostęp do jonów tego metalu, który jest konieczny do ich rozwoju i wzrostu. Zgodnie z wynikami badań laktoferyna działa na odporność również w sposób bezpośredni. Mobilizuje układ immunologiczny oraz bierze udział w obronie przed patogenami na poziomie komórkowym i molekularnym [1].
Badania wykazują, że laktoferyna uniemożliwia namnażanie patogenów nie tylko na początkowym etapie infekcji, ale również na etapie aktywnego zakażenia. Wówczas wywiera stymulujący wpływ na cały układ immunologiczny i aktywuje jego poszczególne elementy do przyspieszonego dojrzewania. Efekt? Szybsza i skuteczniejsza odpowiedź układu immunologicznego [4].
Podsumowując, badania naukowe wskazują, że laktoferyna może wykazywać działanie:
- wspierające odporność organizmu,
- wiążące żelazo i transportujące je do komórek docelowych w organizmie,
- antyoksydacyjne i normalizujące stany zapalne,
- prebiotyczne – pozytywnie wpływa na mikrobiotę jelitową,
- przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze,
- przeciwpasożytnicze np. w stosunku do pierwotniaka wywołującego toksoplazmozę,
- wspierające organizm w trakcie zakażenia żołądka bakterią Helicobacter pylori,
- przeciwbiegunkowe,
- wspierające funkcjonowanie jelit i normalizujące wchłanianie składników pokarmowych [1].
Suplementacja laktoferyny. Kiedy warto po nią sięgnąć?
Jako największą zaletę laktoferyny można wskazać jej wielotorowe działanie. Wpływa na wiele aspektów funkcjonowania organizmu, biorąc przede wszystkim aktywny udział w regulowaniu i aktywowaniu mechanizmów odpornościowych. W związku z tym może być pomocna w przebiegu infekcji bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych, a także pasożytniczych.
Suplementacja laktoferyny może być pomocna w okresie osłabienia i zwiększonej podatności na infekcje, zwłaszcza osobom o obniżonej odporności, ludziom starszym oraz dzieciom [4]. Warto rozważyć jej przyjmowanie nie tylko profilaktycznie, ale również podczas trwania infekcji. Stwierdzono, że korzystny efekt wywiera spożywanie laktoferyny w początkowej fazie rozwoju infekcji wirusowej, ponieważ to wtedy wykazuje ona największą skuteczność w łagodzeniu objawów choroby [4]. Z uwagi na zdolność wiązania i transportowania żelaza suplementacja laktoferyny wpływa korzystnie na stężenie tego mikroelementu we krwi.
Jak wybrać odpowiedni suplement?
Na rynku dostępne są suplementy z laktoferyną bydlęcą o aktywności porównywalnej z laktoferyną ludzką. Niektóre preparaty zostały wzbogacone witaminą C, co dodatkowo wspiera odporność.
Preparaty z laktoferyną mogą być stosowane w każdym wieku, zarówno przez dzieci, osoby dorosłe, jak i seniorów. Nie wykazują działań niepożądanych, co sprawia, że będą bezpieczne nawet dla osób najmłodszych. Jej bezpieczeństwo zostało potwierdzone przez Parlament Europejski (PE), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, ang. European Food Safety Authority) oraz Agencję Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drug Administration) w Stanach Zjednoczonych.
Jedynym przeciwwskazaniem do spożywania laktoferyny jest uczulenie na białka mleka krowiego, z którego powstaje. W przypadku deklaracji braku występowania laktozy w składzie produktu laktoferyna może być spożywana przez osoby z nietolerancją tego cukru.
- Ryszard Lauterbach, Ewa Kamińska i in., Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym, „Developmental Period Medicine” 2016, t. 20, nr 2, s. 118–125
- Przemysław Gajda-Morszewski, Klaudyna Śpiewak, Laktoferyna – białko multipotencjalne, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Ścisłe” 2015, 10(1), s. 177–188:
- Ewa Fiedorowicz, Laktoferyna – dlaczego jest cenna dla zdrowia?: https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/czym-jest-laktoferyna/.
- Patrycja Szachta, Laktoferyna – panaceum na infekcje?, Edukacja żywieniowa: https://food-forum.pl/artykul/laktoferyna-panaceum-na-infekcje.
- [1] Ryszard Lauterbach, Ewa Kamińska i in., Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym, „Developmental Period Medicine” 2016, t. 20, nr 2, s. 118–125: h
- [2] Ewa Fiedorowicz, Laktoferyna – dlaczego jest cenna dla zdrowia?: https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/czym-jest-laktoferyna/.
- [3] Przemysław Gajda-Morszewski, Klaudyna Śpiewak, Laktoferyna – białko multipotencjalne, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Ścisłe” 2015, 10(1), s. 177–188:
- [4] Patrycja Szachta, Laktoferyna – panaceum na infekcje?, Edukacja żywieniowa
