Najlepsza dieta w Hashimoto tak naprawdę nie istnieje – nie ma uniwersalnego sposobu żywienia, który sprawdzi się u każdej osoby. Wokół żywienia w zaburzeniach pracy tarczycy narosło sporo mitów i półprawd. Najlepsza dieta to taka, którą bez problemu będziemy stosować długoterminowo. Przedstawiamy przegląd najpopularniejszych modeli żywieniowych stosowanych w Hashimoto i niedoczynności tarczycy. Mamy nadzieję, że niniejszy artykuł pomoże rozwiać Wasze wątpliwości dotyczące odżywiania w zaburzeniach pracy tarczycy.
Leczenie Hashimoto - czy jest to możliwe za pomocą diety?
Hashimoto jest chorobą zapalną o podłożu autoimmunologicznym, trudną do leczenia. Na podstawie dostępnych danych naukowych wiemy, że zależy od czynników genetycznych oraz środowiskowych (infekcje, nadwrażliwości i niedobory pokarmowe, stres, toksyny). Jak wiadomo leczenie Hashimoto za pomocą leków nie jest możliwe. Jedynie w przypadku współwystępowania niedoczynności tarczycy wprowadza się farmakoterapię lewotyroksyną, mającą na celu uzupełnić niedobory hormonów tarczycowych. Jednak terapia hormonalna nie zatrzyma produkcji przeciwciał, która ma miejsce w przypadku Hashimoto. Mimo to można tę chorobę wprowadzić w stan tzw. remisji, czyli stanu, w którym obniżeniu ulegają przeciwciała przeciwtarczycowe, a przykre objawy nie dają o sobie znaku. Jest to możliwe m.in. dzięki wdrożeniu odpowiedniej diety oraz modyfikacji stylu życia.
Jaka dieta jest zalecana przy zaburzeniach pracy tarczycy?
Dieta śródziemnomorska w zaburzeniach pracy tarczycy
Z uwagi na fakt, że w chorobie Hashimoto mamy do czynienia z toczącym się w organizmie stanem zapalnym, optymalna wydaje się dieta o silnym działaniu przeciwzapalnym. Modelem żywieniowym, którym spełnia te wymogi jest np. dieta śródziemnomorska.
Dieta śródziemnomorska bazuje przede wszystkim na roślinach, charakteryzuje się bogactwem warzyw, nasion roślin strączkowych, pełnoziarnistych zbóż, orzechów, świeżych owoców, oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia jako głównego źródła tłuszczu, niskim do umiarkowanego spożyciem nabiału, ryb, drobiu i jajek oraz niską konsumpcją czerwonego mięsa i umiarkowanym spożyciem wina, zwykle do posiłku. Wobec czego ten model żywieniowy jest ubogi w tłuszcze nasycone, zaś bogaty w takie składniki jak witaminy, nienasycone kwasy tłuszczowe i różne bioaktywne związki pochodzenia roślinnego, dzięki czemu wykazuje właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Warto dodać, że dieta ta od kilku lat uzyskuje tytuł najlepszej diety na świecie według U.S. News & World Report.
Post przerywany a zaburzenia pracy tarczycy i Hashimoto
Post przerywany (Intermittent Fasting, IF) polega na spożywaniu posiłków w ściśle określonym czasie w ciągu dnia lub tygodnia. Najpopularniejszą odmianą IF jest jedzenie w ograniczonym czasie. Może być stosowane w 3 wariantach: 16/8, 18/6 i 20/4, czyli np. składające się z 16 h postu, a następnie 8 h okna żywieniowego.
Systematyczny przegląd i metaanaliza, obejmująca badania na przestrzeni czasu większej niż 6 miesięcy wskazują, że IF jest tak samo, ale nie bardziej skuteczny, niż "zwykła" dieta odchudzająca. Dotyczy to zarówno utraconych kilogramów, jak i poziomu glukozy, insuliny oraz lipidów.
Do zalet tego modelu żywieniowego należy:
- wygoda i oszczędność czasu na jedzenie i jego przygotowywanie,
- lepsze samopoczucie podczas poszczenia (o ile IF nie będzie nadmiernie przedłużany),
- większa kontrola nad podjadaniem i ilością spożywanych kalorii w ciągu dnia,
- zwiększenie sytości poposiłkowej.
Badań na temat wpływu IF na pracę tarczycy jest zdecydowanie mniej niż prac dotyczących zaburzeń gospodarki glukozowo-insulinowej. Niemniej jednak dostępne dane naukowe podają, że poszczenie (zwłaszcza długotrwałe) nie wydaje się optymalnym rozwiązaniem w schorzeniach tarczycy.
Wadę IF może stanowić:
- zaburzona konwersja hormonów tarczycy,
- wzrost poziomu kortyzolu (hormonu stresu),
- zmniejszenie stężenia trijodotyroniny (T3), a tym samym spowolnienie metabolizmu,
- utrudniona budowa masy mięśniowej (za sprawą mniejszej częstotliwości podaży białka),
- zwiększone ryzyko spożywania wysoko przetworzonej żywności w "oknie żywieniowym",
- większe prawdopodobieństwo wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego oraz rozwoju nieprawidłowej relacji z jedzeniem wskutek spożycia znacznej ilości kalorii na raz.
Rozważając stosowanie IF, należy zachować ostrożność u:
- osób niedożywionych, z zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami hormonalnymi, chorobami nerek oraz wątroby,
- kobiet będących w ciąży i podczas laktacji oraz zmagających się z zaburzeniami miesiączkowania,
- diabetyków stosujących insulinoterapię,
- osób z hipoglikemią reaktywną,
- dzieci i młodzieży.
Dieta ketogeniczna
Dieta ketogeniczna (ketogenna, keto) w ostatnich latach zyskała ogromną popularność, głównie ze względu na jej skuteczny krótkoterminowy wpływ na redukcję masy ciała oraz promocję w mediach.
Klasyczna dieta ketogeniczna charakteryzuje się wysoką zawartością tłuszczów (stanowiących nawet 90% kalorii), białka oraz niską podażą węglowodanów (nawet do mniej niż 50 g dziennie).
W badaniach naukowych, podobnie jak w przypadku postu przerywanego, nie obserwuje się większej skuteczności w odchudzaniu oraz kontroli glikemii w porównaniu do diety niskotłuszczowej czy konwencjonalnej.
Zaletę keto może stanowić:
- szybka utrata kilogramów, widoczna na początku stosowania diety keto (niewynikająca jednak z utraty tkanki tłuszczowej, a przede wszystkim ze zmian w poziomie cukru zapasowego - glikogenu oraz nawodnienia),
- zmniejszenie apetytu, glikemii i insulinemii,
- regulacja ciśnienia krwi, triglicerydów oraz cholesterolu HDL (tzw. „dobrego” cholesterolu).
Stosowanie tego modelu żywieniowego (zwłaszcza bez nadzoru specjalisty) może prowadzić do:
- wzrostu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (tzw. „złego” cholesterolu), co może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych,
- pogorszenia pracy tarczycy,
- zaburzeń wodno-elektrolitowych,
- niedoborów witaminowo-mineralnych,
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego,
- hipoglikemii (niedocukrzenia),
- zaburzeń miesiączkowania,
- obrzęków,
- uszkodzenia nerek, serca i / lub wątroby.
Aktualne dane naukowe nie przedstawiają jednoznacznego wpływu diety ketogenicznej na funkcjonowanie tarczycy (dieta niskowęglowodanowa zwiększa poziom tyroksyny (T4), ale nie wpływa na trijodotyroninę (T3) vs. podczas stosowania tego modelu żywieniowego dochodzi do zmniejszenia stężenia T3)). Większość dotychczasowych badań miała zbyt małą liczbę prób oraz krótki okres interwencji żywieniowej (<7 dni). Wobec czego wymagane są dalsze badania (zwłaszcza randomizowane badania kliniczne) w celu pogłębienia analizy oddziaływania ketozy na pracę tarczycy.
Wpływ składników diety na funkcjonowanie tarczycy
Przy omawianiu diety w Hashimoto i zaburzeń pracy tarczycy należy również wspomnieć o składnikach diety, które mogą pozytywnie wpłynąć na pracę tarczycy, układ immunologiczny oraz redukcję stanu zapalnego.
Żywność bogata w antyoksydanty (przeciwutleniacze neutralizujące wolne rodniki i chroniące organizm, w tym tarczycę przed uszkodzeniami) to m.in.:
- owoce jagodowe (np. jagody, borówki, maliny, truskawki, porzeczki),
- warzywa zielonolistne (np. szpinak, jarmuż, rukola, natka pietruszki),
- zioła i przyprawy (np. kurkuma, imbir, cynamon, tymianek, bazylia, rozmaryn, goździki, czarnuszka),
- orzechy włoskie, siemię lniane, nasiona chia,
- olej lniany, olej z czarnuszki,
- zielona herbata.
Zdecydowanie warto włączyć te produkty do swojej diety :)
Więcej informacji o leczeniu Hashimoto i holistycznym ujęciu leczenia zaburzeń pracy tarczycy, znajdziesz także na naszym profilu facebookowym @Insulinooporność wpływa na codzienność. Nadajemy jej właściwy kształt. Jeśli chodzą ci po głowie jakieś pytania dotyczące tarczycy, koniecznie napisz do nas za pośrednictwem profilu facebookowego.
___________________________________________________________________________
mgr Michalina Mróz - dietetyk z pasji i wykształcenia. Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Bazuje na wiedzy opartej na dowodach naukowych. Zwolenniczka stopniowych i trwałych zmian nawyków żywieniowych, a nie krótkotrwałych diet „od do”. W mediach społecznościowych pokazuje, że można jeść smacznie i zdrowo bez wyrzeczeń czy nadmiernych restrykcji. Specjalizuje się w dietach roślinnych oraz zaburzeniach metabolicznych (zwłaszcza insulinooporności).
Bibliografia:
- https://health.usnews.com/best-diet/mediterranean-diet
- Batch J., T., Lamsal S., P., Ramirez M., N.: Advantages and Disadvantages of the Ketogenic Diet: A Review Article. 2020; 12(8): e9639
- Chawla S., Silva F.T., Radenkovic D.: The effect of Low-Fat and Low-carbohydrate Deits on Weight Loss and Lipid Levels: A Systemic Review and Meta-Analysis. 2020; 12(12): 3774
- Grys A., Łowicki Z., Parus A.: Właściwości lecznicze imbiru (Zingiber officinale Roscoe). Postępy Fitoterapii. 2010(1): 42-45
- Headland M., Clifton P.M., Carter S. i wsp.: Weight-Loss Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis of Intermittent Energy Restriction Trials Lasting a Minimum of 6 Months. Nutrients. 2016; 8(6): 354
- Iacovides S., Maloney S.K., Bhana S. i wsp.: Could the ketogenic diet induce a shift in thyroid function and supporta metabolic advantage in healthy participants? A pilot randomized-controlled-crossover trial. PLoS One. 2022; 17(6): e0269440
- Malinowski B., Zalewska K., Węsierska A. i wsp.: Intermittent Fasting in Cardiovascular Disorders-An Overview. Nutrients. 2019; 11(3): 673
- Marciniak-Łukasiak K.: Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2011; 6(79): 24-35
- Moro T., Tinsley G., Bianco A. i wsp.: Effects of eight weeks of time-restricted feeding (16/8) on basal metabolism, maximal strength, body composition, inflammation, and cardiovascular risk factors in resistance-trained males. J. Transl. Med. 2016; 14(1): 290
- Przybylska S.: Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy. Probl. Hig. Epidemiol. 2015; 96(2): 414-420
- Sheikh A., Mawani M., Mahar S.A.: Impact of Ramadan fasting on thyroid status and quality of life in patients with primary hypothyroidism: a prospective cohort study from Karachi, Pakistan. Endocr. Pract. 2018; 24(10): 882-888
- Wojtanowska-Rzytki M.: Rola naturalnych antyoksydantów w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Farm. Przegl. Nauk. 2009; 1: 23-27
- Wydro D., Koniarek J., Schulz D.: Proces zapalny a tempo starzenia się organizmu. Academy of Aesthetic and Anti-Aging Medicine, 2015 (2): 51-58
- Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykol. XLVIII, 2015 (2): 117–127
