Endometrioza, przewlekła choroba dotykająca nawet 10% kobiet w wieku rozrodczym, charakteryzuje się występowaniem tkanki endometrialnej poza jamą macicy. Wczesne rozpoznanie tej choroby oraz zrozumienie jej objawów są istotne dla efektywnego zarządzania i minimalizowania negatywnego wpływu na życie codzienne. Z tego względu, podnoszenie świadomości na temat endometriozy i jej symptomów jest niezbędne, aby kobiety mogły szybciej znaleźć i otrzymywać niezbędną pomoc medyczną.
Opis najczęstszych objawów endometriozy
Endometrioza manifestuje się różnorodnymi, często bolesnymi objawami, które mogą w znaczącym stopniu wpływać na codzienne życie kobiet. Jednym z najbardziej charakterystycznych i powszechnych symptomów jest bolesna menstruacja, której intensywność znacznie przekracza typowe dolegliwości miesiączkowe. Menstruacja trwa dłużej niż normalnie, a dodatkowo mogą występować nieregularne krwawienia miesiączkowe. Innym, równie istotnym objawem, jest przewlekły ból miednicy, który nie jest ograniczony do okresu miesiączkowania i może być odczuwalny na co dzień, zwiększając się w trakcie menstruacji. Charakterystyczny jest także ból kręgosłupa w odcinku krzyżowym. Obecność ognisk endometriozy w jelicie grubym odpowiada za ból podczas oddawania stolca, który nasila się w trakcie miesiączki. Mogą pojawić się również zmiany wzorca wypróżnień. Przez większość cyklu miesiączkowego zaparcia, a biegunka i dokuczliwe wzdęcia w trakcie miesiączki.
Co więcej, kobiety z endometriozą często doświadczają bólu podczas stosunku, co wpływa również na ich życie intymne i relacje partnerskie. Problemy z oddawaniem moczu, takie jak bolesne lub częste parcie na pęcherz, również są typowe dla tej choroby. Wpływ endometriozy na ogólne samopoczucie objawia się także chronicznym zmęczeniem i problemami gastrycznymi, takimi jak biegunka, zaparcia czy wzdęcia, nasilającymi się w czasie cyklu menstruacyjnego, co może prowadzić do obniżenia jakości życia.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza z podejrzeniem endometriozy?
Wczesna diagnoza endometriozy ma znaczenie dla skuteczności leczenia i zarządzania bólem, dlatego istotne jest, aby kobiety zgłaszały się do lekarza, gdy zauważą alarmujące symptomy. Szczególnie powinny zwracać uwagę na silne, nieustępujące bóle miednicy, które są nasilone podczas menstruacji i które trudno jest złagodzić przez standardowe leki przeciwbólowe. Powodem do niepokoju mogą być również bolesne stosunki seksualne i problemy z oddawaniem moczu, które utrzymują się przez dłuższy czas.
Ponadto kobiety powinny monitorować swój cykl menstruacyjny i zwracać uwagę na wszelkie nieregularności czy zmiany intensywności bólu, a także inne objawy, takie jak nadmierne zmęczenie czy trudności z zajściem w ciążę. Wiedza o własnym ciele i jego reakcjach jest niezbędna do precyzyjnego opisania dolegliwości lekarzowi, co może przyspieszyć diagnozę i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Zgłoszenie się do specjalisty, gdy tylko pojawią się pierwsze symptomy, jest zdecydowanie zalecaną praktyką.
Metody diagnozy i potwierdzenia choroby
Diagnostyka endometriozy często wymaga zastosowania szeregu specjalistycznych badań, ponieważ objawy mogą być podobne do innych komplikacji zdrowotnych. Pierwszym krokiem jest zazwyczaj szczegółowy wywiad medyczny, podczas którego lekarz pyta o rodzaj i intensywność bólu, cykl menstruacyjny oraz historię medyczną pacjentki. Następnie, przeprowadzane jest badanie fizykalne, które może obejmować badanie ginekologiczne w celu oceny jakichkolwiek nieprawidłowości w miednicy. Te początkowe etapy są istotne dla zrozumienia objawów i wstępnego skierowania na dalsze badania diagnostyczne.
Jedną z najbardziej wiarygodnych metod potwierdzenia diagnozy endometriozy jest laparoskopia - zabieg, która umożliwia lekarzom bezpośrednią obserwację wnętrza jamy brzusznej i pobranie próbek tkanki do badania histopatologicznego. Diagnostyka endometriozy może również opierać się na wykorzystaniu technik obrazowania takich jak tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI).
Leczenie endometriozy zazwyczaj polega na zastosowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które mają na celu zmniejszenie bólu. Dodatkowo często wprowadza się terapię hormonalną, mającą obniżyć poziom estrogenów w organizmie, przy użyciu takich środków jak progestageny czy antykoncepcja dwuskładnikowa. W niektórych przypadkach konieczne mogą być również interwencje chirurgiczne, które eliminują patologiczne zrosty. Terapia jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb pacjenta, co jest istotne zwłaszcza dla osób planujących ciążę, gdyż leczenie hormonalne będzie utrudniać zajście w ciążę. Niestety badania wskazują, że u przynajmniej 10% pacjentek ból nie zmniejsza się po wdrożeniu leczenia farmakologicznego.
Skuteczne strategie radzenia sobie z bólem i dyskomfortem
Szukając ulgi w endometriozie, nie bez znaczenia będą zmiany w diecie czy terapia manualna, które mogą przynieść ulgę w przewlekłym bólu. Coraz większym uznaniem cieszy się także akupunktura. Personalizacja planu leczenia, z uwzględnieniem wszystkich aspektów życia pacjentki, jest istotna dla skuteczności terapii.
Obserwowane efekty akupunktury na organizm są rozmaite: obejmują działanie przeciwbólowe (stosowane w leczeniu stanów bólowych), modulowanie funkcji autonomicznego układu nerwowego (korzystne w przypadku zaburzeń równowagi między układem współczulnym a przywspółczulnym), stymulację odporności (używane do wpływania na parametry immunologiczne, coraz częściej stosowane w terapii opornych na chemioterapię przewlekłych stanów infekcyjnych i alergicznych), oraz poprawę funkcji motorycznych (używane w przypadku paraliżu, niedowładów i osłabienia mięśni oraz kończyn). Mechanizm fizjologiczny, dzięki któremu akupunktura oddziałuje na ciało, nie jest jeszcze w pełni poznany, ale wiadomo, że odbywa się to poprzez wpływ na działanie autonomicznego układu nerwowego, a także na poziom kortyzolu, oksytocyny, β-endorfin, serotoniny, cytokin oraz na sieć połączeń międzykomórkowych. Z kolei, jeśli chodzi o dietę, to należy pamiętać o tym, że odpowiednie żywienie może realnie wpłynąć na złagodzenie objawów endometriozy oraz warunkować postępy leczenia. Spożywanie żywności bogatej w nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans, jak również duża spożycie czerwonego mięsa, może sprzyjać tworzenia środowiska prozapalnego, co jest kluczowe dla postępu endometriozy. . Z kolei dieta obfitująca w warzywa, owoce i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-3, reguluje wydzielanie czynników prozapalnych, funkcjonowanie układu immunologicznego może wspierać zapobieganie oraz leczenie endometriozy. Warto jednak zaznaczyć, że odpowiednie żywienie skutecznie wspomaga, ale nie zastępuje standardowych metod leczenia. Personalizacja planu leczenia, z uwzględnieniem wszystkich aspektów życia pacjentki, jest istotna dla skuteczności terapii.
Zarządzanie stresem jest istotnym elementem w radzeniu sobie z endometriozą, a wsparcie emocjonalne może przyczynić się do poprawy jakości życia. Regularne techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i złagodzeniu objawów. Ważne jest także wsparcie innych osób zmagających się z tym schorzeniem, co pozwala na wymianę doświadczeń i poczucie zrozumienia. Kompleksowe działanie pomaga w lepszym radzeniu sobie z emocjonalnymi wyzwaniami choroby.
Bibliografia:
Woźniak P. i in., Leczenie uzupe³niaj¹ce w endometriozie, Przegl¥d menopauzalny 5/2012, DOI: 10.5114/pm.2012.31466.
Wedziuk-Reszka A., Rola żywienia w profilaktyce i leczeniu endometriozy, online: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/inne/rola-zywienia-w-profilaktyce-i-leczeniu-endometriozy/, dostęp:29.04.24.
