Coraz więcej mówi się na temat choroby Hashimoto – i coraz częściej zaburzenia związane z nieprawidłową pracą tarczycy dodaje się do listy chorób cywilizacyjnych naszego wieku. W internecie znajduje się wiele niezweryfikowanych informacji dotyczących Hashimoto. W artykule postaramy się precyzyjnie i z ekspercką wiedzą odpowiedzieć na pytania: jak rozpoznać u siebie Hashimoto? Do kogo zgłosić się z objawami? Jakie badania zrobić? Zapraszamy serdecznie do lektury.
Choroba Hashimoto to inaczej przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, które jest wynikiem nadmiernej mobilizacji układu odpornościowego przeciwko komórkom tarczycy. Choć choroba może przez lata nie dawać objawów, to z upływem czasu dochodzi do postępu procesu zapalnego i destrukcji miąższu tarczycy, co prowadzi do rozwijania niedoczynności tarczycy.
Kluczowym elementem jest regularna diagnostyka, szczególnie u osób z historią choroby w rodzinie, czy u kobiet starających się o dziecko. Odpowiednie badania pozwolą na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości na wczesnym etapie choroby, a także skłonią pacjentki z niespecyficznymi objawami do podjęcia leczenia i poprawy samopoczucia.
Co to jest choroba Hashimoto i czy da się ją wyleczyć?
Czym jest Hashimoto? Otóż nazwa choroby pochodzi od jej odkrywcy – chirurga dr Hakaru Hashimoto, który już w 1912 roku odkrył cztery przypadki tej choroby. Choroba Hashimoto jest przewlekłym, zapalnym schorzeniem tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że w wyniku nadmiernej aktywności układu odpornościowego wytwarzane są autoprzeciwciała skierowane przeciwko komórkom tarczycy. Skutkiem są nacieki zapalne limfocytów oraz podwyższone miano przeciwciał charakterystycznych dla choroby Hashimoto: anty-TPO (przeciwko peroksydazie tarczycowej) oraz anty-TG (przeciw tyreoglobulinie). Choroba może rozwijać się latami, nie dając żadnych objawów, natomiast stopniowo prowadzi do destrukcji tarczycy, zaburzeń w wydzielaniu hormonów, a finalnie do rozwoju niedoczynności tarczycy.
Rozwój choroby jest uwarunkowany nie tylko predyspozycją genetyczną, ale także wpływem czynników środowiskowych (wyzwalaczem może być np. przewlekły stres). Statystyki wskazują, że choroba częściej dotyka kobiet (nawet 7-10 razy częściej), a częstość zachorowań zwiększa się wraz z wiekiem. Częściej także na chorobę tę zapadają osoby z innym schorzeniem autoimmunologicznym (np. bielactwem, niedokrwistością Addisona- Biermera), stąd też przyjęło się określenie, że choroby autoimmunologiczne “lubią chodzić parami”. Choć badania wskazują, że zdrowy styl życia może mieć korzystny wpływ na przebieg choroby i łagodzenie jej objawów (często mówi się o remisji, wyciszeniu choroby), to jest ona chorobą nieuleczalną i pozostaje z chorym do końca jego życia.
Kiedy zgłosić się do lekarza i jakie badania na Hashimoto wykonać?
Jako że choroba Hashimoto jest powszechnym problemem zdrowotnym, a także najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, kluczowe jest regularne wykonywanie badań na Hashimoto. Umożliwia to wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, szczególnie u osób z historią choroby w rodzinie. Jakie zatem badania należy wykonać w kierunku diagnostyki choroby Hashimoto?
Badania laboratoryjne w kierunku choroby Hashimoto obejmują zarówno badania hormonalne, jak i poziomu specyficznych autoprzeciwciał. Niekiedy kobiety skarżą się na szereg niespecyficznych objawów, co skłania lekarza do diagnostyki chorób tarczycy.
Jakie objawy mogą wskazywać na problemy z tarczycą?
Bardzo często objawy choroby Hashimoto obejmują przewlekłe zmęczenie, senność oraz brak energii, co jest wynikiem zmniejszonej produkcji hormonów tarczycy, wpływających na metabolizm i przemiany energetyczne. Ponadto obserwuje się:
- zaburzenia koncentracji i pamięci,
- uczucie zimna i nietolerancja niskich temperatur,
- wypadanie włosów i sucha, łuszcząca się skóra,
- zaparcia,
- nadmierna masa ciała i trudność w redukcji masy ciała,
- zaburzenia miesiączkowania, niepłodność.
Nasilenie objawów choroby Hashimoto est uzależnione od czasu trwania choroby i stopnia niedoboru hormonów tarczycy: tyroksyny i trójjodotyroniny. Aczkolwiek, jak już było to wspomniane, na wczesnym etapie choroby objawy mogą w ogóle nie występować.
Badania na Hashimoto - zbiór wiedzy
W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego, który zleci wstępne badania na Hashimoto i ukierunkuje dalsze postępowanie. Najpierw diagnostyka obejmuje oznaczenie hormonu TSH, który jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową i reguluje wydzielanie hormonów tarczycowych. Badanie to jest zlecane przez lekarza rodzinnego, dzięki czemu podlega refundacji i jest dla pacjenta bezpłatne. Zbyt wysoki poziom TSH, przekraczający normę laboratoryjną i/lub funkcjonalną, wymaga dalszej diagnostyki, w tym oznaczenia poziomu wolnych hormonów tarczycy: trójjodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4). Takie badania musi jednak zlecić specjalista endokrynolog, aby były refundowane. Podwyższone stężenie TSH z towarzyszącym obniżonym poziomem fT4 wskazuje na jawną niedoczynność tarczycy. Z kolei prawidłowy poziom fT4 przy podwyższonym TSH wskazuje na subkliniczną, czyli utajoną niedoczynność tarczycy. Pomocne jest także badanie obrazowe tarczycy, czyli USG, które pozwoli określić objętość tarczycy oraz jej echogeniczność (jest zmniejszona w przypadku niedoczynności tarczycy typu Hashimoto).
W kontekście rozróżnienia klasycznej niedoczynności tarczycy od choroby Hashimoto ważne jest oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-TG). Zwiększenie miana przeciwciał (zwłaszcza anty-TPO) jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto. Badanie przeciwciał może być refundowane, jeśli otrzymamy skierowanie od endokrynologa.
Podsumowując: kluczowe w diagnostyce choroby Hashimoto jest oznaczenie poziomu TSH, wolnych (czyli niezwiązanych z białkami) hormonów tarczycowych: fT4, fT3, a także miana przeciwciał (anty-TPO i anty-TG) oraz wykonanie USG tarczycy przez lekarza.
Jak leczy się chorobę Hashimoto?
Na podstawie przeprowadzonych badań, a także wywiadu, specjalista stawia diagnozę i decyduje o dalszym procesie terapeutycznym. W przypadku zasadności leczenia farmakologicznego włączane są leki hormonalne, zawierające lewotyroksynę, co pozwala na wyrównanie poziomu hormonów tarczycowych i redukcję dokuczliwych objawów choroby Hashimoto. Nie jest to lek hamujący niszczenie tkanki tarczycowej, natomiast coraz więcej badań podkreśla istotę odpowiedniej dietoterapii o charakterze przeciwzapalnym, która wspiera proces terapeutyczny i wpływa na samopoczucie chorego. Wartościowym elementem może też być celowana suplementacja mająca na celu wyrównanie kluczowych dla zdrowia tarczycy mikroskładników, m.in. witaminy D, cynku, selenu czy kwasów tłuszczowych omega-3. Brak podjęcia terapii przez chorego może skutkować pogłębianiem się niedoczynności tarczycy, a także uciążliwych objawów, co wpływa na pogorszenie samopoczucia pacjenta.
Niedobory a choroba Hashimoto
Dla prawidłowych funkcji tarczycy kluczowe są także odpowiednie poziomy żelaza oraz wspomnianego już selenu i cynku czy witaminy D. Niedobory żelaza, a także niedokrwistość z niedoboru żelaza często towarzyszą chorobie Hashimoto, co przekłada się na zaburzony metabolizm hormonów tarczycy. Żelazo jest składnikiem wchodzącym w skład peroksydazy jodującej w tarczycy, która odpowiada za produkcję hormonów tarczycowych. Niedobory żelaza będą zatem nasilały niedoczynność tarczycy i zwiększały zapotrzebowanie organizmu na leczenie hormonalne. Z tego powodu warto uwzględnić w badaniach diagnostycznych także morfologię, poziom żelaza oraz ferrytyny (która jest magazynem żelaza w ustroju i pierwsza ulega “wyczerpaniu”).
Ponadto bardzo ważna jest odpowiednia podaż selenu i cynku, które także wpływają na produkcję i konwersję hormonów tarczycy. Jeśli ich podaż z dietą jest niewystarczająca, warto rozważyć ich suplementację na podstawie kwestionariuszy żywienia w porozumieniu z dietetykiem. Witamina D także stanowi ważny element wpływający na funkcje układu odpornościowego, co jest szczególnie ważne w kontekście chorób o podłożu autoimmunologicznym. Niedobory witaminy D są powszechne, dlatego zbadanie poziomu jej metabolitów (należy oznaczyć w laboratorium metabolit 25(OH)D) pozwoli na optymalne dobranie dawki witaminy D i zapobieganie jej niedoborom.
A więcej informacji o insulinooporności i holistycznym podejściu do sposobów na IO znajdziesz także na naszym profilu facebookowym. Jeśli chodzą ci po głowie jakieś pytania dotyczące inulinooporności, koniecznie napisz do nas za pośrednictwem profilu facebookowego.
- Źródła:
- Choroba Hashimoto, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/77782,choroba-hashimoto
- Luty J, Bryl E. Choroba Hashimoto- aspekt genetyczny i środowiskowy, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1, 1–6
- Przewodnik po Hashimoto na podstawie EBM: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35243857/
- Niedobór żelaza a tarczyca: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28467346/
- Witamina D w chorobie Hashimoto: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31557141/
