Produkty zawierające składnik: Witamina C

Witamina C (kwas askorbinowy) to jeden ze związków chemicznych rozpuszczalnych w wodzie. Jest to mieszanina kwasu L-askorbinowego - charakteryzującego się zdolnością redukcji i L-hydroaskorbinowego, wykazującego możliwość utleniania. Witamina ta jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu różnorodnych procesów w organizmie ludzkim. Mowa tu nie tylko o właściwym działaniu układu krążenia, ale także immunologicznego, nerwowego, utrzymaniu odpowiedniego stanu skóry czy układu ruchu. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt, iż zapotrzebowanie na witaminę C w dalszym ciągu nie zostało jednoznacznie ustalone - zalecane spożycie zależy od wielu zróżnicowanych czynników jak, chociażby wiek, waga, płeć czy ogólny stan zdrowia. Przyjęło się jednak, że zapotrzebowanie u zdrowego człowieka wynosi 1mg/1kg masy ciała, u niemowląt i dzieci - 2 mg/1kg masy ciała. Z kolei u kobiet ciężarnych, a także matek karmiących piersią jest to 1,5mg/1kg masy ciała. Ponadto zapotrzebowanie rośnie również u kobiet z ciążą wielopłodową, a także osób zmagających się z nadciśnieniem, cukrzycą, palaczy papierosów, alkoholików czy osób żyjących w nieustannym stresie.

Jakie funkcje pełni witamina C w organizmie? 

To doskonały moment, aby przyjrzeć się nieco bliżej funkcjom witaminy C w organizmie. Jedną z najbardziej charakterystycznych jest udział w istotnych reakcjach enzymatycznych, które przeprowadzane są przez komórki budujące. Kwas askorbinowy pełni więc funkcję kofaktora dla wielu enzymów, które zaangażowane są zarówno w procesy biosyntezy kolagenu, jak i utrzymania prawidłowych funkcji tkanki łącznej. To właśnie dlatego niejednokrotnie spotkać się można ze stwierdzeniem, iż głównym objawem niedoboru witaminy C jest szkorbut, czyli choroba objawiająca się bólami mięśni, stawów i kości, wypadaniem zębów i zapaleniem dziąseł czy znacznie osłabionym gojeniem się ran. Jednak ta w krajach rozwiniętych praktycznie nie występuje.

Kolejną funkcją, o której należy niewątpliwie wspomnieć, jest antyoksydacja - to właśnie witamina C jest najważniejszym z naturalnych antyoksydantów, który występuje w żywych komórkach. Kwas askorbinowy neutralizuje nadmiar wolnych rodników, które z kolei mogą odpowiadać za uszkodzenia lipidów, białek czy DNA. Dodatkowo uczestniczy w biosyntezie kolagenu, hormonów steroidowych, adrenaliny czy karnityny. Ponadto działanie witaminy C udało się połączyć z niektórymi procesami fizjologicznymi. Przykładami mogą być:

• właściwe funkcjonowanie naczyń krwionośnych,
• przyswajanie niehemowego żelaza, redukując żelazo (III) do żelaza (II),
• prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego - zdaniem EFSA (European Food Safety Authority) kwas askorbinowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju odporności organizmu,
• prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
• właściwe funkcjonowanie skóry, zębów czy kości,
• ochrona przed uszkodzeniem antyoksydacyjnym białek, lipidów i DNA.

Na tym etapie warto podkreślić jednocześnie, że do tej pory nie udało się ustalić jednoznacznych dowodów na to, że stosowanie witaminy C pomaga w skróceniu czasu przeziębienia czy sprawieniu, że choroba przebiegnie łagodniej. Jej stosowanie w przeziębieniu jest zalecane między innymi z uwagi na wpływ witaminy C na redukcję zmęczenia.

Źródła witaminy C

Głównym źródłem witaminy C są przede wszystkim owoce i warzywa. Największe ilości tej witaminy znaleźć można w pietruszce, pomidorach, ziemniakach, soku z dzikiej róży, owocach kiwi, czarnej porzeczce, truskawkach, owocach cytrusowych, czerwonej papryce czy warzywach kapustnych. Oczywiście warto pamiętać również o tym, że zawartość kwasu askorbinowego zależna jest przede wszystkim od pory roku, warunków przechowywania czy sposobu przygotowywania żywności.

Istotne jest również, że na ograniczenie wchłaniania witaminy C wpływają m.in. wymioty, zaburzenia czynności jelit, ograniczone łaknienie, przyjmowanie niektórych leków jak, chociażby aspiryny czy też palenie tytoniu.

Niedobór i nadmiar witaminy C w organizmie

Jak już wspomnieliśmy, witamina C powinna być dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem. Wśród najpopularniejszych skutków niedoboru witaminy C w organizmie zalicza się zwiększoną podatność na infekcje, nadmierne zmęczenie, krwawienie z dziąseł, zaburzenia w syntezie kolagenu czy znaczne zmniejszenie wydolności fizycznej. Często spotkać się można również z sugestiami mówiącymi, iż niedobory mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka rozwoju nowotworów, a także niedokrwistości spowodowanej niedostatecznym wchłanianiem żelaza.

Jeżeli chodzi o nadmiar witaminy C, to warto podkreślić przede wszystkim, że uważa się, iż w przypadku witaminy C trudno o działania toksyczne ze względu na wysoki profil bezpieczeństwa. Wskazuje się jednak, że wysokie dawki kwasu askorbinowego mogą okazać się szkodliwe dla osób cierpiących na anemię sierpowatą. Dodatkowo duże ilości tej witaminy mogą zwiększać ryzyko powstawaniakamieni nerkowych, a także zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Warto pamiętać również o możliwych indywidualnych reakcjach organizmu - w związku z tym zaleca się wprowadzać ją do diety w sposób przemyślany i bezpieczny. Zgodnie z zaleceniami Zespołu do spraw Suplementów Diety ze stosowania witaminy C powinny zrezygnować osoby mające predyspozycje do tworzenia kamieni nerkowych lub chorujące na kamicę nerkową.

Witamina C jest jedną z tych witamin, która odgrywa istotną rolę w kwestii prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt, iż pomimo zróżnicowanego działania, wiele aspektów w dalszym ciągu nie zostało dokładnie poznanych.

Literatura:

1. Normy żywienia dla Populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, 2020. 
2. Zestawienie Uchwał Zespołu do spraw Suplementów Diety działającego przy Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej, online: https://www.gov.pl/web/gis/zespol-do-spraw-suplementow-diety, dostęp: 14.02.23. 
3. K.Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism nr 1(2)/2016. 
4. A. Kantorska, Witamina C rola i znaczenie dla organizmu, online: https://www.woia.pl/dat/attach/921_witamina-c-rola-i-znaczenie---praca-specjalizacja-apteczna-agnieszka-kantorska.pdf, dostęp: 12.02.23.