Produkty zawierające składnik: Waleriana

Korzeń kozłka lekarskiego lub inaczej waleriana  jest surowcem stosowanym od wieków w celu wyciszania układu nerwowego, usprawniania zasypiania i poprawy jakości snu. W najnowszych badaniach sugeruje się także przeciwlękowe działanie waleriany, co poszerza jej zakres zastosowań. Składnikami bioaktywnymi warunkującymi działanie waleriany są przede wszystkim walepotriaty, a także olejki eteryczne bogate w monoterpeny, seskwiterpeny oraz kwasy (m.in. walerenowy). W przeprowadzonych dotychczas badaniach u uczestników z bezsennością przyjmujących ekstrakty z waleriany odnotowano znaczną poprawę jakości snu. Działanie takie jest związane z wpływem kozłka na neurotransmisję w centralnym układzie nerwowym. Stymuluje on wydzielanie GABA (kwasu γ-aminomasłowego), który jest neurotransmiterem wyciszającym pracę układu nerwowego.

Zwiększanie puli GABA w mózgu, przekłada się na zmniejszenie pobudliwości neuronów i hamowanie odpowiedzi na bodźce. Aktywne składniki sprawiają ponadto, że korzeń waleriany może wspierać zwalczanie stresu, lęku i regulować ciśnienie krwi. W medycynie ludowej kozłek lekarski stosowany bywał również w celu leczenia padaczki.  

Warto wspomnieć o tym, że preparaty zawierające wyciąg z kozłka lekarskiego mogą wspierać zmniejszenie napięcia ze względu na właściwości uspokajające, poprawę nastroju, a także wpłynięcie na jakość snu. Z kolei właściwości lecznicze w dużej mierze zależą od sposobu produkcji danego preparatu - w zależności od tego, czy są to wyciągi alkoholowe, czy wodne. Waleriana znalazła zastosowanie także jako środek stosowany przez kobiety zmagające się z silnymi bólami miesiączkowymi ze względu na działanie rozkurczowe. Waleriana wykazuje też działanie wiatropędne, zwiększając jednocześnie produkcję soków żołądkowych. Stosowane przez dłuższy czas mogą zmniejszyć również częstotliwość uderzeń gorąca, z którymi niejednokrotnie zmagają się kobiety w okresie menopauzy.

Preparaty na bazie kozłka lekarskiego 

Walerianę warto łączyć z innymi fitoterapeutykami o właściwościach uspokajających, np. melisą czy L-teaniną, które będą wzmacniać wzajemnie efekty. W przypadku preparatów ziołowych warto zwracać uwagę na ich standaryzację, czyli informację, jaka dokładnie ilość składników aktywnych jest zawarta w preparacie.

W przypadku waleriany standaryzacja będzie obejmowała między innymi kwas walerenowy, który jest ważnym składnikiem bioaktywnym warunkującym działanie uspokajające. Nie wystarczy zatem informacja o dawce ekstraktu z kozłka lekarskiego, ale także o standaryzacji na zawartość substancji aktywnych. Kozłek lekarski jest ogólnie dobrze tolerowany, aczkolwiek nie zaleca się jego stosowania kobietom w ciąży czy matkom karmiącym piersią.

Kto powinien zrezygnować ze stosowania kozłka lekarskiego?

Ze stosowania waleriany powinny zrezygnować również osoby zażywające leki przeciwhistaminowe, zwiotczające mięśnie czy uspokajające. Ponadto stosowania kozłka lekarskiego w tabletkach nie zaleca się w przypadku osób zmagających się z nadwrażliwością, na którykolwiek ze składników zawartych w danym preparacie. Kozłek lekarski nie powinien być stosowany również przez osoby mierzące się z chorobami przewlekłymi np. chorobami nerek czy wątroby.

Stosowanie nie powinno trwać dłużej niż przez 2-3 tygodnie bez przerwy - zbyt długie lub zbyt intensywne dawkowanie waleriany może wywoływać skutki uboczne w tym m.in. bóle głowy, zawroty głowy i kołatanie serca. Przypominamy jednocześnie, że suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zdrowej i zbilansowanej diety, a także zdrowego stylu życia. 

Bent S, Padula A, Moore D, Patterson M, Mehling W. Valerian for sleep: a systematic review and meta-analysis. Am J Med. 2006 Dec;119(12):1005-12. 

Khan A, Akram M, Thiruvengadam M, Daniyal M, Zakki SA, Munir N, Zainab R, Heydari M, Mosavat SH, Rebezov M, Shariati MA. Anti-anxiety Properties of Selected Medicinal Plants. Curr Pharm Biotechnol. 2022;23(8):1041-1060.