Produkty zawierające składnik: Szafran

Szafran

Szafran, a właściwie Crocus Savitus to roślina jednolistna, która należy do rodziny Iridaceae. Jest jedną z najbardziej cenionych przypraw na świecie - zarówno za kulinarne, jak i lecznicze właściwości. Jako jeden z najdroższych składników na świecie, często nazywany bywa "czerwonym złotem". Jako przyprawa szafran ceniony był już w czasach starożytnych, a sama nazwa wywodzi się z języka arabskiego i w tłumaczeniu oznacza „być żółtym” nastroju. 

Pochodzenie i pozyskiwanie szafranu

Szafran pochodzi z Azji Zachodniej i południowej Europy, ale obecnie uprawiany jest na całym świecie. Pozyskiwanie szafranu jest czasochłonne i pracochłonne, ponieważ wymaga ręcznego zbierania i oddzielania trzech czerwonych nitek (znanych jako "znamię") od każdego kwiatu. Aby wyprodukować zaledwie jeden kilogram szafranu, konieczne jest zabranie około 150 000-170 000 kwiatów. 

Zastosowania kulinarne

Szafran jest stosowany zarówno jako przyprawa, jak i barwnik w różnorodnych potrawach, takich jak paella czy risotto. Zapewnia potrawom charakterystyczny złocisty kolor oraz delikatny, słodkawy smak i aromat.

Właściwości prozdrowotne

Szafran, oprócz swojego zastosowania w kuchni jako ceniona przyprawa, może poszczycić się również właściwościami prozdrowotnymi. Mowa tu m.in. o działaniu:

• antyoksydacyjnym- szafran zawiera wiele związków biologicznie aktywnych, takich jak krocyna, krocetyna i safranal, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne,
• antydepresyjnym - badania sugerują, że szafran może być skuteczny w łagodzeniu objawów depresji, będąc potencjalną alternatywą dla konwencjonalnych leków przeciwdepresyjnych,
• wspomaganie funkcji poznawczych - niekiedy szafran jest stosowany jako wsparcie leczenia choroby Alzheimera oraz innych zaburzeń poznawczych. Badania wykazały, że szafran może poprawiać pamięć i funkcje poznawcze,
• ochrona serca - szafran ma korzystny wpływ na zdrowie serca, pomagając w kontrolowaniu poziomu cholesterolu oraz obniżając ciśnienie krwi,
• wspomaganie zdrowia oczu - szafran może wspomóc ochronę siatkówki oka przed uszkodzeniami, co może okazać się pomocne w prewencji niektórych chorób oczu, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) czy retinopatia cukrzycowa.

Warto wspomnieć również o tym, że korzystne działanie szafranu obejmuje także łagodzenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Działanie antydepresyjne może przyczynić się do poprawy nastroju kobiet cierpiących na PMS. W jednym z badań, 60 uczestniczek z rozpoznanym zaburzeniem przyjmowało ekstrakt z szafranu (30 mg dziennie) przez 2 miesiące. Wyniki wykazały zmniejszenie nasilenia objawów depresyjnych. Kolejną istotną kwestią jest łagodzenie bólu. Szafran wykazuje działanie przeciwzapalne, dzięki czemu może przyczynić się do łagodzenia bólu związanego z PMS. W badaniu przeprowadzonym na 99 uczestniczkach ekstrakt z szafranu (30 mg dziennie) zauważalnie zmniejszył nasilenie bólu menstruacyjnego po 2 miesiącach stosowania. 

Bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Szafran jako przyprawę stosuje się w bardzo małych ilościach - wówczas jest całkowicie bezpieczny, ale jego nadmierne spożycie może wywoływać bóle głowy, nudności, wymioty, biegunkę czy zaburzenia krążenia. Dlatego ważne jest, aby stosować się do zaleceń dotyczących dawkowania. Leki i suplementy na bazie szafranu nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży, ponieważ w większych ilościach mogą wykazywać działanie poronne. Ponadto szafranu nie należy podawać także małym dzieciom. 

Podsumowując, szafran to wyjątkowa przyprawa, która od wieków jest ceniona zarówno za swoje walory kulinarne i zdrowotne. Jego bogate właściwości sprawiają, że ten może stać się cennym składnikiem zdrowej diety. Należy pamiętać jednak, aby stosować go z umiarem - tym sposobem możliwe będzie uniknięcie ewentualnych działań niepożądanych.

Bibliografia:

•  Melnyk, J. P., Wang, S., & Marcone, M. F. (2010). Chemical and biological properties of the world's most expensive spice: Saffron. Food Research International, 43(8), 1981-1989.
• Abdullaev, F. I. (2002). Cancer chemopreventive and tumoricidal properties of saffron (Crocus sativus L.). Experimental Biology and Medicine, 227(1), 20-25.
• Łojewski M., Muszyńska B., Opoka W., Rojowski J., Sułkowska- Ziaja K.; Surowce naturalne mające znaczenie w profilaktyce i wspomagające leczenie depresji; Psychiatr. Pol. 2015, 49(3): 435-453
• Hausenblas, H. A., Heekin, K., Mutchie, H. L., & Anton, S. (2015). A systematic review of randomized controlled trials examining the effectiveness of saffron (Crocus sativus L.) on psychological and behavioral outcomes. Journal of Integrative Medicine, 13(4), 231-240.
• Akhondzadeh, S., Shafiee Sabet, M., Harirchian, M. H., Togha, M., Cheraghmakani, H., Razeghi, S., ... & Amini, H. (2010). Saffron in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer's disease: a 16-week, randomized and placebo-controlled trial. Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics, 35(5), 581-588.
• Boskabady, M. H., Shafei, M. N., Shakiba, A., & Sefidi, H. S. (2008). Effect of aqueous-ethanol extract from Crocus sativus (saffron) on guinea-pig isolated heart. Phytotherapy Research, 22(3), 330-334.