Produkty zawierające składnik: Czosnek

Czosnek

Czosnek (Allium sativum L.) jest jedną z najpopularniejszych roślin przyprawowych, która znana jest w zasadzie na całym świecie. Warto pamiętać jednak, że jego dobroczynne właściwości lecznicze i prozdrowotne już od wieków znajdowały zastosowanie w leczeniu różnorodnych chorób. Zupełnie nieprzypadkowo tak często określany jest jako “naturalny antybiotyk”, który szczególnie często zalecany jest w okresach wzmożonych zachorowań jako środek skracający okres infekcji. Przypomnijmy, że już Faraon Cheops nakazywał, aby wszyscy robotnicy pracujący przy budowie jego piramidy każdego dnia otrzymywali porcję czosnku w celu ochrony przed chorobami. Z kolei Arabowie stosowali go w celu leczenia różnorodnych ran i owrzodzeń, a na Wschodzie traktowany był jako lek przeciwdziałający szeroko rozumianym problemom płciowym ¹.

Skład i właściwości czosnku

Czosnek w zdecydowanej większości składa się z wody, 30% stanowią natomiast węglowodany, około 1,5% należy do białek, błonnika oraz aminokwasów, a 1-3,5% to stanowią związki siarki. To właśnie te ostatnie determinują działanie tej rośliny. Wśród najważniejszych należy wymienić przede wszystkim allicynę odpowiadającą za charakterystyczny zapach czosnku, siarczek i disiarczek diallilu, S-allil cysteinę, a także sulfonotlenek S-allicyny. Ponadto czosnek jest bogatym źródłem witamin w tym m.in. A, witamin z grupy B (B1, B2, B6), witaminy C i witaminy PP, czy dobroczynnych składników mineralnych, jak chociażby magnez, żelazo, fosfor, sód, wapń i potas. Na uwagę zasługują również zawarte w składzie związki fenolowe wyróżniające się silnym działaniem przeciwutleniającym. 

Właściwości czosnku zostały bardzo szeroko zbadane, a także skrupulatnie opisane w literaturze. Stąd też można z łatwością dowiedzieć się, że czosnek wykazuje dużą aktywność przeciwdrobnoustrojową, działanie przeciwbakteryjne (czosnek działa aktywnie zarówno wobec bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych, a swoim działaniem obejmuje szczepy z rodzaju Escherichia, Salmonella, Klebsiella, Proteus, Staphylococcus, Streptococcus, Bacillus czy Clostridium), działanie przeciwgrzybiczne, działanie przecciwirusowe, a także przeciwpierwotniakowe ². Dla przykładu działanie przecwigrzybicze potwierdzone zostało w wynikach badań przeprowadzonych przez Motsei i wsp. - wodny wyciąg z czosnku hamował wzrost szczepu Candida albicans wyizolowanego od 5-miesięcznego niemowlęcia ³. Z kolei, jeśli chodzi o działanie przecwwirusowe, to przypuszcza się, że głównymi składnikami odpowiedzialnymi za taki stan rzeczy są s: allicyna i ajoen. Ponadto wyciąg z czosnku może wspomagać hamowanie wzrostu prątków gruźlicy, a dodatkowo wykazuje również działanie obniżające poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Inne właściwości czosnku, o których należy niewątpliwie wspomnieć to m.in.:

• wygładzenie, oczyszczenie i rozjaśnienie skóry, 
• usprawnia przepływ krwi przez naczynia wieńcowe,
• pobudzenie wydzielania soków trawiennych, 
• obniżenie ciśnienia krwi, a także stężenia cukru we krwi (stosowanie może być niebezpieczne dla osób ze skłonnością do hipoglikemii), 
• działanie żółciotwórcze, żółciopędne, rozkurczowe,
• oczyszczenie dróg moczowych, a także niszczenie bakterii opornych na antybiotyki, 
• oczyszczenie krwi - czosnek może więc chronić przed szkodliwym działaniem toksyn np. nikotyny ⁴.

Na tym oczywiście nie koniec zróżnicowanego działania czosnku. Po roślinę tę z powodzeniem sięgać można w przypadku pojawienia się grzybic i pleśniawek, ponieważ wykazuje działanie destrukcyjne na bakterie i drożdżaki atakujące organizm. Ponadto dobroczynne właściwości wspomagają odbudowę flory bakteryjnej w jelitach. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt, iż czosnek zawiera w składzie związki czynne pomagające w ukojeniu bólów głowy i ułatwiające zasypianie, a zawarte w nim substancje znacząco ułatwiają trawienie i wydalanie gazów z organizmu. Ząbek czosnku do codziennej diety powinny wprowadzić także osoby zmagające się z astmą czy zapaleniem oskrzeli - czynnikiem determinującym będą tu właściwości odkrztuśne i zmniejszające przekrwienie. Czosnek jest ponadto doskonałym przeciwutleniaczem, pomagającym w walce z toksynami oraz szkodliwym działaniem zanieczyszczeń powietrza. Z kolei ze względu na wysoką zawartość wapnia wykazuje właściwości odkwaszające. 

Najwyższa pora, aby przyjrzeć się nieco bliżej powszechnie znanemu stwierdzeniu mówiącemu, iż czosnek wzmacnia odporność i zapobiega infekcjom, które nieco mija się z prawdą. Wyniki przeprowadzonych badań jednoznacznie dowodzą, że czosnek skraca czas infekcji. Oznacza to więc, że nie ma on znaczenia w profilaktyce przeziębień, ale w ich leczeniu. Podobnie jest z witaminą C ⁵.

Obecnie czosnek stosowany jest w różnych postaciach - świeży, rozdrobniony, liofilizowany czy kapsułkowany. Należy pamiętać jednak, że należy go poddawać obróbce termicznej, ponieważ traci wówczas swoje właściwości bakteriobójcze. Mimo wielu cudownych właściwości na czosnek powinny szczególnie uważać kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią. Niebezpieczny może okazać się również dla osób przyjmujących insulinę oraz pacjentów z niskim ciśnieniem krwi. Przed włączeniem go do codziennej diety należy kwestię tę uzgodnić z lekarzem prowadzącym. Z kolei osoby zdrowie powinny zjadać nie więcej niż 2-3 ząbki czosnku na dobę.

1. Frankowska, E.: Czosnek dla zdrowia i smaku. Wrocław: Wydawnictwo Astrum, 2012.

2. Ankri S, Mirelman D. Antimicrobial properties of allicin from garlic. Microbes Infect 1999

3. Motsei ML, Lindsey KL, van Studen J i wsp. Screening of traditionally used South African plants for antifungal against Candida albicans. J Ethno Pharmacol 2003; 86:235-41. 

4. Frankowska, E, dz. cyt. 

5. Wiktor Szczepaniak, Jak zwiększyć odporność na infekcje, 18.03.2020, Online: https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/jak-zwiekszyc-odpornosc-na-jesienne-infekcje, Dostęp: 05.12.2022.