Produkty zawierające składnik: Cynk

Cynk

Cynk jest mikroelementem niezbędnym dla organizmu ludzkiego, który wchodzi w skład ponad 300 różnorodnych enzymów w tym m.in. polimerazy DNA i RNA lub dysmutazy ponadtlenkowej, stanowiącej pierwszą linię obrony przed reaktywnymi formami tlenu czy anhydrazy węglanowej, będącej enzymem warunkującym funkcje erytrocytów lub tkanki mięśniowej¹. W organizmie człowieka znajduje się około 2-2,5 g cynku, a zapotrzebowanie dla osoby dorosłej wynosi 15 mg. Wchłanianie cynku wspomaga obecność witamin A i E². Około 60% tego pierwiastka zawierają mięśnie szkieletowe, a 30% - kości. Z kolei jego wchłanianie odbywa się przede wszystkim w jelicie cienkim, a także w nieco mniejszym stopniu w jelicie grubym oraz żołądku. Niedobór tego składnika może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych - dlatego też tak ważna jest jego odpowiednia podaż za pomocą odpowiednio zbilansowanej diety obfitującej zarówno w produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Wsparciem mogą być także wysokiej jakości i odpowiednio dawkowane suplementy diety.

Niedobór cynku w organizmie człowieka

Cynk podobnie jak m.in. chrom zaliczany jest do pierwiastków śladowych. Mimo to w organizmie człowieka pełni szereg istotnych funkcji. Odgrywa bowiem istotną rolę w procesach odpornościowych, wpływając na układ odpornościowy. Niedobór cynku w codziennej diecie może zwiększyć podatność na infekcje - dlatego też zaleca się, aby był uwzględniony w diecie osób starszych lub też zagrożonych ogólnym zakażeniem³. Niewystarczająca podaż cynku może mieć związek z dolegliwościami układu nerwowego, mięśniowego, hormonalnego, płciowego. Niedobór cynku jest szczególnie szkodliwy w okresie rozwoju płodu, a także wczesnym dzieciństwie - niedobory mogą doprowadzić bowiem do autyzmu. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują również na zaburzone kształtowanie funkcji poznawczych u dzieci do 3 roku życia.

Ponadto niewystarczający poziom cynku w organizmie mężczyzn może objawiać się zaburzeniami potencji, zmniejszeniem ruchliwości plemników, obniżonym poziomem testosteronu, a w niektórych przypadkach także bezpłodnością⁴. Warto wspomnieć również o sportowcach i osobach uprawiających sport wyczynowy, u których duże ilości tego pierwiastka wydalane są wraz z potem. Właściwy poziom cynku dodatkowo ma związek z:

• prawidłowym działaniem narządu wzroku oraz funkcji poznawczych,
• regulowaniem gospodarki kwasowo-zasadowej,
• prawidłowym funkcjonowaniem trzustki i budową kości,
• zmniejszeniem szkodliwego działania metali ciężkich
• ochroną komórek przed stresem oksydacyjnym,
• korzystnym wpływem na przyrost masy.

Cynk a wygląd i kondycja skóry i włosów

Cynk w znaczącym stopniu wpływa również na ogólny wygląd i kondycję skóry oraz włosów. Wykazuje bowiem właściwości przeciwutleniające, co pomaga w zwalczaniu wolnych rodników. Cynk wykazuje również działanie przeciwzapalne - działanie jonów Zn2+ opiera się na zmniejszeniu reaktywnych form tlenu (RFT), które produkowane są przez fosforan dinukleotydu nikotynamidoadeninowego (NADPH). Dodatkowo hamuje również powstawanie mediatorów stanu zapalnego. Dlatego też związki cynku mogą być stosowane we wspieraniu leczenia dolegliwości skórnych mających związek ze stanem zapalnych jak trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, egzema, trądzik różowaty czy rany o różnej etiologii⁵.

Niedobór cynku bardzo często wskazywany jest również jako czynnik opóźniający gojenie się ran skóry. Warto wspomnieć również o tym, że ze wszystkich poznanych dotychczas związków cynku, to właśnie połączenie cynku i glicyny wykazuje największy potencjał przeciwpigmentacyjny, co jednoznacznie wiąże się z właściwościami przeciwutleniającymi i działaniem ochronnym przed promieniowaniem UV. Cynk wykazuje również pozytywny wpływ względem struktury włosa. Oddziałuje bowiem na komórki macierza włosa, aktywuje enzymy odpowiadające za przemianę białek, a także uczestniczy w powstawaniu keratyn⁶.

Najwyższa pora więc, aby dowiedzieć się nieco więcej na temat objawów niedoboru cynku w organizmie. Mowa tu m.in. o kurzej ślepocie, braku apetytu, braku popędu płciowego, rozstępach na skórze, stanach depresyjnych, nadmiernej podatności na zakażenia, zaburzeniach mowy i wzrostu, chorobach skóry i zwiększonym drżeniu kończyn, upośledzeniu smaku, przedłużającej się suchości oczu czy niedoborach pigmentu. Przekrój jest więc bardzo mocno zróżnicowany. Na tym etapie warto byłoby wspomnieć również o czynnikach utrudniających przyswajanie cynku jak chociażby stresie, niewłaściwej diecie, zanieczyszczeniach powietrza, stosowaniu silnie przetworzonych produktów, uprawianiu sportu wyczynowego, głodówkach czy diecie wegetariańskiej. Problemy we wchłanianiu cynku może wykazywać również cukier, wysokie spożycie wapnia czy żelaza, a także niewielkie ilości spożywanego białka. Z kolei u kobiet ciężarnych może mieć to ścisły związek z kwasem foliowym i wapnem, które są niejednokrotnie podstawowymi składnikami ich diety⁷.

Zapotrzebowanie na cynk

Zapotrzebowanie na cynk zależy przede wszystkim od wieku i rośnie w okresach wzmożonego wzrostu i rozwoju oraz w ciąży i okresie laktacji. Zalecane dzienne spożycie dla niemowląt i dzieci do 3 roku życia wynosi około 3 mg, dzieci od 4. do 9. roku życia – 5 mg, chłopców i mężczyzn – 8-11 mg, dla dziewczynek i kobiet – 8-9 mg. Wyjątek stanowią kobiety ciężarne i matki karmiące piersią - zalecane spożycie wynosi tu 11-13 mg¹³.

1. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł, Kuras M, Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, 28.11.2013, Online: https://www.liposhell.pl/images/pdf/3._Zieli%C5%84ska_-_rola_witaminy_C_i_cynku_we_wspomaganiu_uk%C5%82adu_odporno%C5%9Bciowego.pdf, dostęp: 05.12.2022.

2. Kuras M, Zielińska-Pisklak M, Perz K, Szeleszczuk Ł. Żelazo i cynk główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Lek w Polsce. 2015;5:6-13.

3. Kubera M.: Rola zaburzeń immunologicznych wywołanych brakiem cynku w etiologii depresji. Farm. Pol. 2002, 58: 475–480.

4. Weller DP, Zeneveld JD, Farnsworth NR: Pharmacology and current status as a male contraceptive. Econ Med Plant Res 1985

5. Chruściel P, Kubasińska-Sajnóg A. Charakterystyka oraz zastosowanie cynku w kosmetologii i dietetyce. Aesth Cosmetol Med. 2021;10(4):189-193.

6. tamże.

7. Szcześniak M., Grimling B., Meler J, Cynk – pierwiastek zdrowia, Online: https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2014/01%20%20OG%20%20Cynk.pdf, dostęp: 05.12.2022. 

8. Normy żywienia dla populacji Polski. – M. Jarosz